Απογραφή του 1913 στη Δεσκάτη και στα χωριά που απαρτίζουν τον Δήμο Δεσκάτης

Με την ένταξη στο νεοελληνικό κράτος των απελευθερωμένων εδαφών από τους Βαλκανικούς πολέμους  1912-1913 έγινε μια προσωρινή απογραφή των κατοίκων τους από τη Διεύθυνση Στατιστικής του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας. Τα στοιχεία που συλλέχτηκαν καταγράφονται στην έκδοση της υπηρεσίας   Απαρίθμισις των Κατοίκων των Νέων Επαρχιών της Ελλάδος του Έτους 1913 και δημοσιεύτηκε στο ↴↴↴ΦΕΚ -7/3/1915. Ο νομός Κοζάνης είχε πέντε υποδιοικήσεις - επαρχίες, Α’ - Κοζάνης, Β’-Ανασελίτσης, Γ’- Γρεβενών, Δ΄- Ελασσώνος και Ε’- Κοιλαρίων.

      

Στην Υποδιοίκηση Ελασσόνας ανήκαν τα παρακάτω
Απογραφή  1913	Άρρενες	Θήλεις	Σύνολο	Απογραφή  2011
Δισκάτη-Άγιος Γεώργιος	1733	1565	3298	Δεσκάτη	3508
Παρασκευή	68	59	127	Παρασκευή	108
Πιτσιούγγια	92	79	171	Δασοχώρι	161
Σέλισμα	30	21	51	Διασελάκι	2
Τσιούκα	23	23	46	Γήλοφος	88
Στην Υποδιοίκηση Γρεβενών ανήκαν
Απογραφή  1913	Άρρενες	Θήλεις	Σύνολο	Απογραφή  2011
Αράπη	82	69	151	Δήμητρα	357
Βελιόνη	6	5	11
Γκρέους	12	5	17	Άνοιξη	93
Γκομπλαράκι	19	9	28
Γκομπλάρι	118	114	232
Δημηνίτσα	160	116	278	Καρπερό	556
Ζημνιάτσι	94	84	178	Παλιουριά	352
Καλαπόδι	22	20	42
Κατάκαλη	130	118	248	Κατάκαλη	176
Λούμπινστα	50	44	94
Μονή Ζάπουρτας	18	-	18	Μον. Νικάνορος	2
Σύντσα	78	57	135	Τριφύλλι	141
Τσαπουρνιά	200	196	396	Τρικοκκιά	235
Τουργιούκι	92	68	180	Παναγιά	73
Παλαιότουρκο	10	8	18
Σ ύ ν ο λ ο			5719		5852

Στις 31/12/1918 (Φ.Ε.Κ 260Α) γίνεται η σύσταση των κοινοτήτων    

    Η Κοινότητα Δεσκάτη με έδρα τον ομώνυμο οικισμό και προσαρτώνται σ’ αυτήν οι οικισμοί Αγίου Γεωργίου και Τσιούκας (που στις 1/2/1927-Φ.Ε.Κ 18Α μετονομάζεται Γήλοφος) και Σέλισμα (που 28/9/1927-Φ.Ε.Κ 206Α σε Διασελάκι).

    Στις 16/5/1928 αναγνωρίζονται οι οικισμοί Μεσαίος και Σάδοβον (Μάγερ) και προσαρτώνται στην Κοινότητα, καταργούνται όμως 16/10/1940.

    Στις 31/12/1918, επίσης, συνιστώνται - με έδρα τους ομώνυμους οικισμούς και οι Κοινότητες α) Παρασκευής και β) Πιτσουγγίων, που στις 1/2/1927 μετονομάζεται σε Δασοχωρίου.

    Στις 21/1/1943(Φ.Ε.Κ 10Α) οι Κοινότητες Δεσκάτης, Δασοχωρίου και Παρασκευής από την Επαρχία Γρεβενών Κοζάνης υπάγονται στην Επαρχία Ελασσόνος Λαρίσης.

        Η Κοινότητα Κατάκαλης δημιουργείται με έδρα τον οικισμό Κατάκαλης.

   Η Κοινότητα Δημηνίτσας γίνεται με έδρα τον ομώνυμο οικισμό Δημηνίτσας και προσαρτώνται σ’ αυτήν οι οικισμοί Ζουμνιάτσι, Αράπης και Γκομπλαράκι. Στις 1/2/1927 μετονομάζονται οι οικισμοί Δημηνίτσα σε Καρπερό και Γκομπλαράκι σε Μικρό (καταργείται 16/10/1940), η δε κοινότητα σε Καρπερού. Αναγνωρίζεται ο οικισμός Πινιάρη και προσαρτάται στην κοινότητα 16/5/1928, μετονομάζεται - 20/9/1928 (Φ.Ε.Κ 193Α) - σε Ελάφι, καταργείται όμως 7/4/1951. Ο οικισμός Ζουμνιάτσι μετονομάζεται - 8/8/1928 (Φ.Ε.Κ 156Α) - σε Παλιουριά, σε ξεχωριστή Κοινότητα Παλιουριάς αποσπάται 11/12/1963 (Φ.Ε.Κ 219Α). Ο οικισμός Αράπης μετονομάζεται σε Δήμητρα 14/12/1961(Φ.Ε.Κ 20Α).

    Κοινότητα Τουργιουκίου με έδρα τον ομώνυμο οικισμό και προσαρτώνται οι οικισμοί Μονή Ζάπουρτα και Παλαιότουρκο. Στις 17/10/1919(229Α) μετονομάζονται οι οικισμοί, Μονή Ζάπουρτα σε Μονή Ζάμπουρτα και Τούργιουκο σε Τουρνίκι, η δε κοινότητα σε Τουρνικίου. Ο οικισμός Παλαιότουρκο καταργείται 18/12/1920 ενώ  ο οικισμός Μονή Ζάμπουρτας καταγράφεται -1/2/1927- Μονή Οσίου Νικάνορος και λίγο αργότερα -14/5/1928(Φ.Ε.Κ 81Α)- ως Μονή Αγίου Νικάνορος. Ο οικισμός Τουρνίκι και αντίστοιχα η κοινότητα μετονομάζονται ως Παναγία 10/10/1955 (Φ.Ε.Κ 287Α).

    Κοινότητα Τσαπουρνιάς με έδρα τον ομώνυμο οικισμό και προσάρτηση των Σίντσα (που διορθώνεται σε Σύνιτσα 17/10/1919-Φ.Ε.Κ 229Α), Λούμπινστα και Γκρέση.  Με 1/2/1927-Φ.Ε.Κ 18Α μετονομάζονται Σύνιτσα -Τριφύλλι, Λούμπινστα- Βαλάνια (που καταργείται 19/3/1961), Γκρέση - Γριά( και Άνοιξη 14/2/1961 Φ.Ε.Κ 20Α) και Τσαπουρνιά - Τρικοκκιά, η δε κοινότητα σε Τρικοκκιάς.

    Με 30/10/1964 (Φ.Ε.Κ 185 Α)  όλες οι παραπάνω κοινότητες μεταφέρονται στο νεοδημιουργημένο νομό Γρεβενών και η Κοινότητα Δεσκάτης αναγνωρίζεται σε Δήμος Δεσκάτης.

    Με το Ν.2539/Φ.Ε.Κ. 244 Α-4/12/1997, γνωστό ως Καποδίστριας, ο Δήμος Δεσκάτης και οι Κοινότητες Δασοχωρίου, Παρασκευής, Παλιουριάς και Παναγίας απαρτίζουν πλέον το Δήμο Δεσκάτης ενώ οι Κοινότητες Καρπερού, Τρικοκκιάς και Κατάκαλης το Δήμο Χασίων, του Νομού Γρεβενών.

    Τέλος, με το Ν.3852/ Φ.Ε.Κ 87Α-7/6/2010, Καλλικράτης, δημιουργείται πλέον ο νέος- νυν - Δήμος Δεσκάτης με τις Δημοτικές Ενότητες- των παλιών Δήμων - Δεσκάτης και Χασίων και τις Τοπικές Κοινότητες των παλιών Κοινοτήτων του νότιου τμήματος της Περιφερειακής Ενότητας Γρεβενών της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας.

 Επιμέλεια-παρουσίαση

 Δημήτριος Ευθ. Γαλάνης