Ιερά Μονή Ευαγγελισμού Παναγίας Μπουνάσιας Παλιουριάς Γρεβενών - Ιστορία

Στην κτηματική περιοχή του χωριού μας ανήκει η Ιερά Μονή Ευαγγελισμού, η επονομαζόμενη και Μπουνάσια. Ονομάστηκε έτσι επειδή είναι κτισμένη κοντά στην κορυφή των Καμβουνίων Μπουνάσια (υψόμετρο 1.000 μ). Η μονή είναι κτισμένη σε περίοπτη θέση που μοιάζει με φυσικό θρόνο. Η θέση αυτή δίνει την αίσθηση ότι βρίσκεσαι σε αεροπλάνο, απ’ όπου φαίνονται ο Μπούρινος, η ↴↴↴

Βασιλίτσα, όλος ο κάμπος από την Ανθρακιά έως την Παλιουριά (δηλαδή όλη η περιοχή της Φιλουριάς), η Πίνδος, τα Μετέωρα, τα Άγραφα και ο Αλιάκμονας (πλέον μέρος της λίμνης Ιλαρίωνα) με τους μαιάνδρους του.

1916

Το μοναστήρι της Bαγγελίστριας, όπως το ονομάζουν οι ντόπιοι, ιδρύθηκε αρχικά τον 14ο αιώνα και ανακαινίσθηκε για τελευταία φορά το 1816, μετά την πυρκαγιά του 1810, οπότε αποτεφρώθηκε το καθολικό της μονής και χάθηκαν οι γραπτές μαρτυρίες. Το μοναστήρι είναι παλαιότερο από το μοναστήρι της Ζάβορδας, αφού ο όσιος Νικάνορας το επισκέφθηκε, προσευχήθηκε και δανείστηκε χρήματα για να χτίσει το καθολικό της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος της Ζάβορδας.

Για την ανέγερση τόσο του ναού και των βοηθητικών κτισμάτων (κελιά, φούρνος, μαγειρεία και άλλα) εργάστηκαν αφιλοκερδώς οι πιστοί της γύρω περιοχής. Άκμασε τον 18 αιώνα, συγκεντρώνοντας μεγάλο αριθμό μοναχών. Σε χειρόγραφο της Μονής Βαρλαάμ γίνεται αναφορά για τη Μονή της Μπουνάσιας ως γυναικεία μονή στις αρχές του 17ου αιώνα, που όμως μετατράπηκε σε ανδρώνα τον 18ο αιώνα. Το καθολικό είναι αφιερωμένο στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου και τυπολογικά ανήκει στους αθωνικούς ναούς.

Για πρώτη φορά συναντούμε τον τύπο Παναγία Μπονασία στον κώδικα του μπουνασιώτη καλόγερου Γαλακτίου, που φυλάγεται σήμερα στη βιβλιοθήκη της Μονής Ολυμπιώτισας. «+ έτελειώθη τω παρών βυβλίον είς τού ίουλίου μηνός είς τέσαιρις δια χειρός/ εμού του ταπεινού, και ά/μαρτωλού γαλακτίου ίερομονάχου / έπη έτους ζριζ (7.117-5.508 = 1609) όταν ύρθα εις το μοναστήριον να γένω κα/λώγερος έτη ζρθ (7109 - 5508 = 1601 ) Παναγία μπουνασία».

Το 1763 έγιναν σοβαρές κτιριακές κατασκευές. Οι 7 μοναχοί, που βρίσκονταν τότε στο μοναστήρι, ο Βαρθολομαίος, που πρέπει να είναι ηγούμενος της χρονιάς αυτής, ο Χριστόφορος, ο Φιλόθεος, ο Παρθένιος, ο Παλάτιος, ο Μακάριος και ο Νικηφόρος, αποφάσισαν και έχτισαν, με έξοδά τους, το μαγειρειό, την τραπεζαρία και τα κελιά με το βαγεναριό από κάτω. Οι οικοδόμοι ονομάζονταν Ρίστα (Χρήστος στα σλαβικά), Γιάννης και Κώστας.

Πρόκειται φυσικά για ανακαίνιση των βοηθητικών χώρων του μοναστηριού, που αντικατέστησε τα παλιά οικοδομήματα, χωρίς να αποκλείεται η αποτέφρωσή τους. Αλλά ας δούμε την ανορθόγραφη, κακοχαραγμένη και δυσανάγνωστη επιγραφή. 

ΕΤΟΣ 1763 ΕΓΗΝΕ

Ν ΑΥΤΗ ΙΚΟΔΟΜΗ ΤΟ ΜΑΓΙ

ΡΓΙΟ Ι ΤΡΑΠΕΖΑ ΚΕ ΤΑ ΚΙ

ΛΙΑ ΜΕ ΤΟ ΒΑΗΝΑΡΓΙΟ ΠΟ ΤΟ

ΚΑΤΟ ΜΕΡΟΣ ΟΛΟ ΚΟΠΟΥ Κ ΕΞΟΔΟ

Ι ΕΗΡΙΣΚΟΜΕΝΟΙ ΠΑΤΕΡΕΣ ΒΑΡ

ΘΟΛΟΜΕΟΥ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ ΦΙΛΟΘΕ

ΟΥ ΠΑΡΘΕΝΙΟΥ ΠΛΑΤΙΟΥ ΜΑΚΑΡΙΟΥ ΝΙ

ΚΗΦΟΡΟΥ ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΗ Ι ΜΑΣΤΟΡΙ

ΡΙΣΤΑ ΓΗΑΝΗ ΚΟΣΤΑ 

Δώδεκα χρόνια αργότερα, την Πεντηκοστή του έτους 1775 έγιναν τα εγκαίνια του νέου καθολικού, καθώς μας πληροφορεί η παρακάτω επιγραφή, που είναι σκαλισμένη στη μαρμάρινη πλάκα της Αγίας Τράπεζας. Η ΕΟΡΤΗ ΘΑΜΑΣΤΗ / 1775.

Το γεγονός ότι προηγήθηκε η ανοικοδόμηση των βοηθητικών μοναστηριακών χώρων και όχι η ανοικοδόμηση του ναού, μας οδηγεί σε δύο υποθέσεις.

1) Ότι στο χρονικό διάστημα 1763-1775 δεν σημειώθηκε πυρκαγιά στο μοναστήρι και συνεπώς οι καλόγεροι δεν είχαν άμεσο πρόβλημα για τις λειτουργικές ανάγκες τους και 2) Ότι εάν έγινε πυρκαγιά στο μοναστήρι, μετά το 1763 και πριν από το 1775, τότε καταστράφηκε μόνο το καθολικό και όχι όλο το κτιριακό συγκρότημα.
Εάν όμως δεν είμαστε βέβαιοι για τους λόγους της ανακαίνισης του 1775, δεν έχουμε καμία αμφιβολία για την ανακαίνιση του 1810-1817. Πριν περάσουν 35 χρόνια, η πυρκαγιά αποτέφρωσε το καθολικό, στα 1810. Το έτος της πυρκαγιάς το συμπεραίνουμε από το γεγονός ότι τη χρονιά αυτή συντάχθηκε μία παρρησία, που μιλάει για την ανακαίνιση.

Η πρώτη ενέργεια για την επιτυχία της ανακαίνισης ήταν να αναθέσουν στον γνωτό τους δάσκαλο Αθανάσιο από τον Κλεινοβό της Καλαμπάκας, τη σύνταξη μιας καλλιγραφημένης παρρησίας. Η παρρησία αυτή που ήταν μια προαγγελία του εράνου που ακολούθησε, βγήκε σε πολλά αντίγραφα και οπωσδήποτε διαβάστηκε στους ενοριακούς ναούς των γειτονικών χωριών. Το κείμενο της παρρησίας που έδωσε στον κ. Κώστα Σπανό ο άλλοτε καθηγητής του Γυμνασίου της Δεσκάτης Χρήστος Λιόλιος έχει ως εξής:

ΙC ΧC

Εν έτει ΝΙ ΚΑ 1810

Αωί  Μαίω

Cυνδρομή των εν Ιερομονά

χοις Χριστοφόρου Καθηγουμένου, και

Ανθίμου πνευματικού της αυτής

Παρρησία της Ιεράς Μονής της επ’ ονόματι του Ευαγγελισμού της υπεραγίας Δεσποίνης ημών Θεοτόκου και Αειπαρθένου Μαρίας της επονομαζομένης / μπονάσιας κειμένης πλησίον της Κώμης Δισικάτας και σμιάτζης / προθυμήθητε και συνδράμετε εν Χριστώ ημών / Αγαπητοί αδελφοί καταγράφοντες τα ονόματά /σας εν τη παρρησία, προθέσει-τε και σαραντα/λείτουργα, ίνα μνημονεύησθε διηνεκώς παρά των Ιε/ρουργούντων προς σωτηρίανψυχικήν και σωματι/κήν και μνημόσυνόον-σας αιώνιον, και επίδο/τε τελουσία χειρί ταύτη τη ιερά Θεοτόκου της / μόνης προστασίας ημών και μεσιτίας προς τον ποιη/τήν έξοιτε παρρησίν ενώπιον του φοβερού και /αδεκάστου Κριτού Χριστού του Θεού, και καταγ΄ρα/ψη εν βίβλω ζωής πάντας υμάς, και είθε όλους / τους χριστωνύμους, Καμέ τον υπέρ πάντας /Αμαρτωλόν εν ιερεύσιν Αθανάσιον.

Ιεράς Μονής, παρ’ ευτελούς Αθανασίου ιεροδιδασκάλου του εκ Κλεινοβού:

-Από το Μάη του 1810, που συντάχθηκε η παρρησία, χρειάστηκα να περάσουν 6 ολόκληρα χρόνια για να τελειώσει η ανοικοδόμηση του καθολικού, καθώς μας πληροφορεί η νέα κτητορική επιγραφή, που είναι ανάγλυφη με καλλιγραφικά γράμματα, αλλά ανορθόγραφα, στο υπέρθυρο της εισόδου:

+ ΕΚΤΙCΘΗ Ο ΝΑΟC ΤΙΣ ΘΕΟΤΟΚΟ

Υ ΕΥΒΑΓΕΛΙCΜΟΥ + ΕΠΙCΤΑTIC ΙΓ

ΟΜΕΝΟΥ Π(Α)ΠΑΧΡΙSΟΦΟΡΟΥ 1816

ΜΑΡ/ΤΙΩ 25  ΕΤΟΥΣ

Άλλη μία επιγραφή που σώζεται στο υπέρθυρο του νάρθηκα μας δίνει την ίδια χρονολογία: ΜΑΡ/ΤΙΩ ΕΤΟΥΣ ΑΩΙS (1816).

Για τις λειτουργικές ανάγκες τους χρησιμοποιήθηκε ο μικρός ναός των Αναργύρων, που ήταν κοντά στη βιβλιοθήκη, για τον οποίο ενώ δεν γνωρίζουμε πότε ιδρύθηκε, γνωρίζουμε ότι κάηκε στα 1922.

Το 1816 επί ηγουμενίας του παπα-Χριστοφόρου επισκευάστηκε ή ανεγέρθηκε ένα τμήμα του νάρθηκα, όπως γράφεται στην επιγραφή εξωτερικά της νότιας εισόδου στο ναό. Στην εξωτερική όψη της κόχης του ιερού βήματος εικονίζεται, σε ανάγλυφη μορφή, το έμβλημα της Φιλικής Εταιρείας. Αυτό αποδεικνύει ότι ορισμένοι καλόγεροι του μοναστηριού, όπως και ο μητροπολίτης των Σταγών Παϊσιος (1813-1819), ήταν μυημένοι στη Φιλική Εταιρεία για την απελευθέρωση του Γένους. 

Στο μοναστήρι της Μπουνάσιας λειτουργούσε και βιβλιοδετικό εργαστήρι, του οποίου

γνωρίζουμε τον βιβλιογράφο μοναχό Γαλάκτιο, που άρχισε τον μοναχικό του βίο εκεί το έτος 1601. Επίσης αρκετά Ιερά Ευαγγέλια Μονών και Εκκλησιών της περιοχής Φιλουριάς βιβλιοδετήθηκαν στην Ευαγγελίστρια όπως προκύπτουν από σχετικές ενθυμήσεις. Σε σημείωση έντυπου Ευαγγελίου έκδοσης του έτους 1686, το οποίο βρέθηκε στο ναό της Κοίμησης της Θεοτόκου Παλιουριάς, διαβάζουμε το εξής : «1812 εδέθη το ιερόν εβαγγέλιον δια χειρός χαραλάμπους ιερομονάχου εις την σεβασμίαν μονήν Βουνάσιας», όπως επίσης και σε πολλά άλλα έντυπα.

Οι κτητορικές επιγραφές της Μονής είναι ευρέως γνωστές καθώς αποτέλεσε αντικείμενο μελέτης αρκετών ερευνητών, ωστόσο  στην αριστερή πρόθεση (στην παράσταση της αποκαθηλώσεως) υπάρχει η επιγραφή «ἔργον Ζ. Τριανταφύλου ἐκ Τρικκάλων 1922». 

Υπάρχουν και άλλες λέξεις, οι οποίες εφθάρησαν λόγω της υγρασίας και είναι πλέον δυσανάγνωστες, όμως ο  Δαλαμπύρας ,  ανέγνωσε «Αἰμιλιανοῦ Ἀρχιερέως, Δημητρίου Ἱερομονάχου, Χαραλάμπους, Χριστοδούλου» και έτερα ονόματα μοναχών, τα οποία δεν διέσωσε. Προφανώς η παράσταση της αγιογράφησης έγινε μετά το κάψιμο του ναού.

Το 1930 ο τότε μητροπολίτης της Ελασσόνας Καλλίνικος Λαμπρινίδης συγκέντρωσε στην Ελασσόνα, στη βιβλιοθήκη της Ολυμπιώτισσας, όλα τα παλιά βιβλία, έντυπα και χειρόγραφα, τα οποία σώζονταν μέχρι τότε στα διάφορα μοναστήρια της μητροπολιτικής επαρχίας του. Η ενέργεια αυτή του μητροπολίτη δυσαρέστησε πολλούς, αλλά αποδείχθηκε σωστή, διότι έσωσε από την καταστροφή, στην περίοδο 1940-1950, όλα αυτά τα βιβλία, κυρίως τους χειρόγραφους κώδικες, οι οποίοι είναι σημαντικός θησαυρός πληροφοριών. Μεταξύ των πολλών βιβλίων, τα οποία κατέγραψε ο Αχ. Λαζάρου, συμπεριλαμβάνονται και μερικά από την Μονή της Μπουνάσιας. Ένα από αυτά έχει τον τίτλο Αθανάσιος Υψηλάντης Κομνηνός, Εκκλησιαστικών και Πολιτικών των εις δώδεκα. Ββιβλίον Η΄, Θ΄ και Ι΄ ήτοι μετά την Άλωσιν, Κωνσταντινούπολις 1870, (σελίδες 882). Το βιβλίο αυτό αγόρασε στα Γρεβενά, στις 20.5.1874, ο ιεροδιάκονος Δαμασκηνός. Στην τελευταία σελίδα του βιβλίου υπάρχει η εξής ενθύμηση:

«Μηνί Δεκεμβρίω τοῦ 1872 ἔτους κατά τήν εἰς Θεσσαλίαν ἀποστολήν ἠξιώθην, ἐν τῷ μοναστηρίῳ τῆς Βουνάσιας, ὑπό ὀνόματι τῆς Εὐαγγεστρίας, τῆς καλλίστης καί συμπαθητικωτάτης φιλοξενίας. Ὁ παπά Γρηγόριος καί ὁ ἀρχιδιάκονος Δαμασκηνός οἱ τῆς Μονῆς διευθυνταί κατά τήν ἐμήν διάθεσιν τό μοναστήριον μετεχειρίσθησαν, ὧν ὁ πρῶτος ὑποδεχθείς περιηγητής ἐν τούτῳ τῷ μοναστηρίῳ, δέν δύναμαι πολύ νά τοῖς εὐχαριστήσω διά τήν τοσούτον ἀξίαν ὑποδοχήν των, διότι περιηγούμενος πρό πολλῶν ἐτῶν, οὐδέποτε εἶδον μέχρι τοῦδε τοσαύτην κομψότητα χαρακτῆρος καί ἀγαθότητα. Διό τοῖς εὐχαριστῶ ἐκ μέσης καρδίας μου. Ὁ Γκορτζιῶκος ἐκ τοῦ Πανεπιστημίου τῆς Γαλλίας. 16 Δεκεμβρίου 1872. Τό μοναστήριον θά κεῖται ἴσως 1034 μέτρα ἀπό τῆς ἐπιφανείας τῆς θαλάσσης καί δέκα. Ἐκ τοῦ Πριωνίου 1584 μέτρα».

Ο καθηγητής, λοιπόν, του Πανεπιστημίου του Παρισίου Γκορτζιώκος, κατά την διάρκεια της περιοδείας του στη Θεσσαλία, επισκέφθηκε και την Μονή της Μπουνάσιας το 1872 και σημείωσε τις ευχαριστίες του για την φιλοξενία που του πρόσφεραν οι καλόγεροί της. Υπολόγισε το υψόμετρο της Μπουνάσιας (1.030 μ.) και του Πρίονου (1584 μ). ενώ είναι 1.615 μ. 

Σύμφωνα με δημοσίευμα στο περιοδικό «Θεσσαλικό Ημερολόγιο» (τόμος 60 σελ. 104-112) πρόκειται για τον γεωλόγο - ορυκτολόγο Henri Claude Gorseix, ο οποίος φιλοξενήθηκε στη Μονή της Μπουνάσιας από 6 μέχρι 16 Δεκεμβρίου 1872, αναφέρεται ειδικά στα χωριά των Χασίων, του νομού των Γρεβενών και της επαρχίας Ελασσόνας.

Με το υπ' αριθ. φύλλο 157 της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως τις 8/8/1928 συγχωνεύονται στην Ιερά Μητρόπολη Γρεβενών οι Ιερές Μονές Μπουνάσιας, Σπηλαίου και Ταξιάρχου εις μία. 

Το μοναστήρι λειτούργησε μέχρι το 1935 περίπου ως κοινόβιο. Μαζί με αυτούς έμενε στο μοναστήρι και ένας τυφλός επίσης υπάλληλος, ο Παστός. Τελευταίος καλόγερος της Μονής ήταν ο Γεωργαντάς, ο οποίος μετά την εγκατάλειψη της μονής λειτούργησε στην Παλιουριά ως ιερέας του χωριού.

Το 1931 έγινε συγχώνευση της Μονής Μπουνάσιας με τη Μονή της Ζάβορδας και πλέον είναι μετόχι της. Σύμφωνα με το πρωτόκολλο, το οποίο διασώζεται, στις 20 Ιουνίου 1935 μεταφέρθηκαν στη Ζάβορδα όλα τα κειμήλια που βρέθηκαν στα κελιά των μοναχών, όπως βιβλία, εικόνες, άμφια και άλλα ιερά αντικείμενα. Ένα από αυτά είναι ένα ευαγγέλιο, το οποίο εκδόθηκε στη Βενετία το 1781 και στο οποίο υπάρχει η εξής χειρόγραφη σημείωση: «Το παρόν Ευαγγέλιον ηπάρχι της αγίας μονής του ευαγγελισμού της επονομαζομένης Πουνάσιας διά συνδρομής και εξόδου αρσενίου Ιερομονάχου της αυτής Μονής 1827 εν μηνί αυγούστου διά μνημόσυνον». Επίσης υπάρχει μία αργυρή λειψανοθήκη, η οποία περιέχει ιερά λείψανα του οσίου Νικάνορα, με την εξής επιγραφή στο κάλυμμά της: «ΔΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥ ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΚΑΙ ΕΥΠΡΑΞΙΑΣ ΜΟΝΑΧΗΣ ΜΑΝΑΣΤΗΡΙ ΜΠΗΝΙΣΙΑ 1838». Επιπλέον, υπάρχει ένας σταυρός ευλογίας, διακοσμημένος με λίθους, κοράλια, μικροξυλογλυπτικές παραστάσεις.

Το μοναστήρι στην περίοδο της Τουρκοκρατίας έχει να επιδείξει μεγάλη αντιστασιακή δράση. Ήταν λημέρι κλεφτών και αρματολών, καθώς και νοσοκομείο για τους λαβωμένους.  Στη μάχη της Δημινίτσας (Καρπερού) ή Φιλουριάς - μεταξύ των δυνάμεων του Θεοδώρου Ζιάκα και των Τούρκων το 1854, είχε απώλεια (Θ. Ζιάκας) 5 νεκρούς και 15 τραυματίες οι οποίοι νοσηλεύτηκαν στο μοναστήρι της Μπουνάσιας (Νικόλαος Κουκόλης κ.ά.). Εδώ, άλλωστε, είχαν ζητήσει πολλές φορές καταφύγιο ξακουστοί Μακεδονομάχοι, όπως ο Παύλος Μελάς και ο Θεόδωρος Ζιάκας. 

Η Ευαγγελίστρια ήταν από τον καιρό της ανέγερσής της έως την παρακμή της ξακουστή για τον πλούτο της. Μεγάλες εκτάσεις χωραφιών και αμπελιών ανήκαν στο μοναστήρι, ενώ οι κάτοικοι της περιοχής δεν παρέλειπαν να συνδράμουν στο ταμείο του μοναστηριού με αρνιά και κατσίκια, ή με μέρος της ετήσιας σοδιάς τους. Τα χωράφια του μοναστηριού βρίσκονταν κυρίως στην περιοχή Καρούτι, κοντά στην Παλιουριά. Εκτός όμως από χωράφια, είχε και δικά του κοπάδια με αιγοπρόβατα, καθώς και δικούς του στάβλους. Είχε επίσης και μελίσσια, που απέδιδαν πολλά κιλά μέλι κάθε χρόνο, όπως και αγελάδες, ξακουστές για το γάλα τους. Λέγεται ότι το μοναστήρι είχε τα καλύτερα βόδια σε όλη τη γύρω περιοχή, τα οποία χρησιμοποιούσαν για το όργωμα που γινόταν τότε με ξυλάλετρο. Ακόμη είχε στην κατοχή του πολλά μουλάρια, που χρησιμοποιούνταν εκείνη την εποχή ως μέσο μεταφοράς.

Όπως ήταν φυσικό οι σοδειές του μοναστηριού κάθε χρόνο ήταν πολύ μεγάλες και γι’ αυτόν τον λόγο διέθετε δικό του αλώνι. Είχε στη θέση Σκάλα νερόμυλο, του οποίου σώζονται τα ερείπια, στον οποίο εξυπηρετούνταν και οι κάτοικοι των γύρω περιοχών. Μαρτυρίες που επιβεβαιώνουν το μέγεθος του πλούτου του μοναστηριού αναφέρουν, μεταξύ άλλων, ότι από την Ιερά Μονή Ευαγγελίστριας δανείζονταν πολλές φορές και άλλα μοναστήρια, τόσο εντός όσο και εκτός του νομού των Γρεβενών.

Όμως η σπουδαιότερη απόδειξη αυτού του πλούτου είναι ότι στα τελευταία του χρόνια το μοναστήρι είχε στην κατοχή του εκτός από χωράφια και περίπου 400-500 αιγοπρόβατα, τα οποία βοσκούσαν, όπως άλλωστε γινόταν από την πρώτη στιγμή, βοσκοί που τους πλήρωνε το μοναστήρι από το δικό του ταμείο, είτε σε είδος (σιτάρι - τυρί), είτε με χρήματα.

Η Ευαγγελίστρια γιόρταζε δύο φορές τον χρόνο και γινόταν έτσι για πολλές μέρες το κέντρο της προσοχής των κατοίκων της γύρω περιοχής. Η πρώτη γιορτή γινόταν την 25η Μαρτίου, οπότε γιόρταζε το όνομα του μοναστηριού, και η άλλη στις 15 Αυγούστου, οπότε γιόρταζε η Παναγία, προστάτιδα του μοναστηριού. Οι προσκυνητές έφταναν έως εκεί με μουλάρια ή άλογα ακολουθώντας το μονοπάτι. Όλον αυτό τον κόσμο τον φιλοξενούσαν οι καλόγεροι σε ζεστά, ευρύχωρα δωμάτια με τζάκια και τους κοίμιζαν στρωματσάδα. Στους φιλοξενούμενους το μοναστήρι πρόσφερε μέλι και καρύδια, δικής του παραγωγής, και δροσερό νερό από την πετρόχτιστη βρύση που υπήρχε στον εσωτερικό του χώρο. Σε ειδική θέση, δίπλα στη βρύση, υπήρχε ένα χάλκινο κύπελλο με αλυσίδα, με το οποίο ξεδιψούσε κάθε κουρασμένος διαβάτης που ζητούσε φιλοξενία για να ξαποστάσει.

Το μοναστήρι το προστάτευε η Παναγία η οποία και το έσωσε από πολλές καταστροφές και αιματοχυσίες. Δείγμα αυτής της προστασίας είναι το γεγονός ότι αν και πολλά βράχια, τεράστια σε μέγεθος, κυλούσαν συχνά από την κορυφή του βουνού με φόρα, όλα σταματούσαν, κατά ένα μυστηριώδη τρόπο, λίγο πριν φτάσουν στον μαντρότοιχο της μονής. Άλλο ένα θαύμα, που θυμούνται καθαρά οι κάτοικοι του χωριού μας έως και σήμερα, έγινε το 1944. Στις 10 Φεβρουαρίου του 1944 οι Γερμανοί έκαψαν την Παλιουριά και οι κάτοικοι για να προστατευτούν κατέφυγαν στο μοναστήρι. Την ίδια ημέρα οι αδίστακτοι κατακτητές έριξαν τρία βλήματα προς το μοναστήρι από τον δρόμο που οδηγεί στη Δεσκάτη, κοντά στην περιοχή Λάκκο, με σκοπό να σκοτώσουν όσους βρίσκονταν εκείνη την ώρα στο μοναστήρι. Ευτυχώς όμως κανένα από τα τρία βλήματα δεν έσκασε και δεν υπήρξαν ανθρώπινα θύματα. 

Αρκετοί κάτοικοι της περιοχής πίστευαν ότι η προτίμηση που έδειχνε η Θεοτόκος στο μοναστήρι οφειλόταν στην απείρου κάλλους εικόνα του Ευαγγελισμού, που είχε αυτό. Η εικόνα είχε ασημένιο κάλυμμα (πουκάμισο), όπως λεν οι ειδικοί, που απεικόνιζε τον Αρχάγγελο την ώρα που πρόσφερε τον κρίνο στην Παναγία. 

Αφού, λοιπόν, μιλήσαμε για την ιστορία και τη σημασία του μοναστηριού, ας κάνουμε μία σύντομη περιγραφή του χώρου. Το κτιριακό συγκρότημα της μονής έχει έντονο φρουριακό χαρακτήρα, όπως τα περισσότερα μοναστήρια της περιοχής, με το καθολικό στο κέντρο της εσωτερικής αυλής, τα κελιά και τα βοηθητικά κτίρια στην περίμετρο του περιβόλου. Την πραγματική εικόνα του μοναστηριού την γνωρίζουμε από φωτογραφίες του 1916. Η είσοδος στη μονή γίνεται από τη βορινή πλευρά, από μία βαριά ξύλινη δίφυλλη πόρτα, με μεταλλικά στοιχεία, η οποία έκλεινε από μέσα με έναν σιδερένιο σύρτη (μάνταλο), πάχους 15 εκατοστών. 

1930

Το καθολικό είναι χτισμένο σύμφωνα με τον αθωνικό τύπο. Είναι τετρακιόνιος σταυροειδής με τρούλο και πλευρικούς χορούς. Είναι διακοσμημένος με λιθανάγλυφα στις εξωτερικές όψεις του βόρειου και του νότιου χορού και με λιθανάγλυφο θύρωμα. Ο ναός χωρίζεται σε τρία μέρη. Στον νάρθηκα, στον κυρίως ναό και στο ιερό βήμα. Ο νάρθηκας, στη δυτική πλευρά, είναι στενός και ορθογώνιος και χωρίζεται στην ανωδομία σε τρία μέρη με δύο λεπτά τόξα. Η είσοδος σ’ αυτόν γίνεται από μία στενή και χαμηλή πόρτα στο ύψος και στο σχήμα ενός μετρίου αναστήματος ανθρώπου. Η κατασκευή της πόρτας σε ανθρώπινη κλίμακα είναι χαρακτηριστικό στοιχείο ναών της τουρκοκρατίας, αφού με τον τρόπο αυτό εμπόδιζαν τους αλλόθρησκους κατακτητές να εισέρχονται έφιπποι στους ναούς και να τους βεβηλώνουν.

Από μία δεύτερη θύρα στον νάρθηκα, στον ίδιο άξονα με την εξωτερική, εισερχόμαστε στον κυρίως ναό, κατεβαίνοντας ένα λίθινο σκαλοπάτι. Παράθυρα υπάρχουν λίγα και μικρά, με αποτέλεσμα ο χώρος να μην είναι ιδιαίτερα φωτεινός. Δεν υπάρχει διακόσμηση του κυρίως ναού, παρά μόνον ο τρούλος που στηρίζεται σε 4 κυλινδρικούς κίονες Οι τοιχογραφίες του τρούλου και των σφαιρικών τριγώνων είναι φιλοτεχνημένες το 1850 από τον αγιογράφο Ιωάννη από το χωριό Τσούρχλι (Άγιο Γεώργιο) των Γρεβενών, όπως μας πληροφορεί η παρακάτω επιγραφή. 

Ο ΠΑΡΩΝ ΚΟΥΜΠΕΣ ΙΣΤΟΡΗΘΗ ΜΕΧΡΙ ΤΩΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΩΝ ΔΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ ΚΑΙ ΔΑΠΑΝΗΣ ΤΟΥ ΠΑΝΙΕΡΩΤΑΤΟΥ ΚΑΘΗΓΟΥΜΕΝΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΤΡΥΦΩΝΟΣ 1850 ΙΟΥΛΙΟΥ 17. ΧΕΙΡ. ΙΩ(ΑΝΝΟΥ) ΖΩΓΡΑΦΟΥ. ΤΖΟΥΡΧΛΙ.

Το ιερό βήμα έχει τριμερή διάταξη. Σ’ αυτό υπάρχουν 3 κόγχες. Οι δύο, της πρόθεσης και του διακονικού, είναι ανοιγμένες στο πάχος του τοίχου, ενώ η αψίδα του ιερού εξέχει του τοίχου κι εξωτερικά είναι επτάπλευρη.

Γύρω από τον ναό και ως συνέχεια του τοίχου είχαν χτισθεί όλοι οι βοηθητικοί χώροι. Στο δεύτερο πάτωμα κάθε χτίσματος βρίσκονταν τα κελιά και οι χώροι φιλοτεχνίας, ενώ στο ισόγειο τα μαγειρεία, οι χώροι υποδοχής και οι χώροι αποθήκευσης τροφίμων και ποτών.

Στο δυτικό τμήμα βρίσκεται χτισμένος ένας τεράστιος φούρνος. Δίπλα του βρισκόταν το μαγειρείο της μονής. Απέναντι ακριβώς από την είσοδο του ναού ήταν χτισμένη η τραπεζαρία και κάτω από αυτήν ήταν το βαγεναριό. Δίπλα στην τραπεζαρία ήταν το Ηγουμενείο. 

Το νερό της βρύσης μεταφερόταν με πέτρινο αυλάκι σε μία στέρνα (δεξαμενή ή μ’χος !!).

Τέλος, έλεγαν ότι από βρύση μέσα στο ιερό βήμα ανάβλυζε καθαγιασμένο νερό, το λεγόμενο φριξονέρι. Αυτό το νερό οι πιστοί το έδιναν στα παιδιά και στους μεγάλους για να μην φοβούνται. 

Βορειοανατολικά (πίσω από τον ιερό του καθολικού) υπήρχε το κωδωνοστάσιο και  το παρεκκλήσι των Αγίων Αναργύρων που κάηκε το 1922 όπως αναγράφεται παραπάνω.

Πριν από την είσοδο του μοναστηριού και αριστερά υπήρχε ένας τεράστιος έλατος ο οποίος το καλοκαίρι του 1944 κάηκε από κεραυνό. Αριστερά του ελάτου υπήρχε το κοιμητήριο της μονής, χωρίς να γνωρίζω την χρονολογία της καταστροφής του.

Αξιοσημείωτα είναι τα λιθανάγλυφα του καθολικού της Μπουνάσιας που καταλαμβάνουν το θύρωμα με διαστάσεις 1,18 μ. πλάτος, 1,89 μ. ύψος και το πάχος της πέτρας 17 εκ. και τους δύο πλευρικούς χορούς του καθολικού.

Το τέμπλο, το οποίο στόλιζε το κύριο μέρος του ναού, ήταν ένα από τα πιο όμορφα της Ορθοδοξίας και μοναδικό στο είδος του. Μία επιγραφή σκαλισμένη στο τέμπλο, πάνω από την Ωραία Πύλη του καθολικού, αναφέρεται στον ηγούμενο Χριστόφορο, που συνέβαλε στη δημιουργία του τέμπλου (1817). Είναι το μοναδικό τέμπλο στη Μητρόπολη των Γρεβενών που δεν είναι επιχρυσωμένο.

Η παράδοση λέει και οι ντόπιοι υποστηρίζουν ότι για την κατασκευή του ο τεχνίτης εργάστηκε ασταμάτητα για 14 ολόκληρα χρόνια. Το κάτω διάζωμά του περιείχε ξυλόγλυπτες παραστάσεις από την Παλαιά Διαθήκη και τα δύο διαζώματα (αριστερά - δεξιά και άνω της Ωραίας Πύλης) ξυλόγλυπτες παραστάσεις από την Καινή Διαθήκη.

φωτ. Στέργιος. Γ. Παλπάνης 2002

Δυστυχώς, στις 18/19 Αυγούστου 2004,  ιερόσυλοι  αρχικά έκλεψαν τα βημόθυρα και το αναλόγιο, χωρίς να γίνουν αντιληπτοί. Στη συνέχεια, στις 23/24 Απριλίου 2005 έκλεψαν το υπόλοιπο και έμειναν μόνο οι εικόνες και ελάχιστα μέρη του ξυλόγλυπτου τέμπλου, επειδή δεν πρόλαβαν να τα πάρουν κι αυτά, διότι κάποιος χριστιανός ανέβηκε, άγιες μέρες, ν’ ανάψει τα καντήλια και αντίκρισε το θέαμα και ειδοποίησε τις Αρχές. Ήταν όμως πολύ αργά.

Τοποθετήθηκε ένα προσωρινό τέμπλο διότι με την εικόνα που έβλεπες ένιωθες ένα σφίξιμο στο στομάχι και ένα κόμπο στο λαιμό.

Στις μεγάλες εικόνες του τέμπλου που αγιογραφήθηκαν το έτος 1817 αναγράφονται οι εξής επιγραφές:

Εικόνα του Ευαγγελισμού: «Δέησις τῶν Δούλων τοῦ Θεοῦ Δή/ μου, Κῶστα, καὶ Ἰωάννου:- εἴληφαν πέρας αἰ παρούσαι αὖται πέντε / εἰκόναι ἠΓουμενεύοντος μὲν τοῦ πανοσιωτάτου / κυρ Χριστοφόρου,1817 Ἰουνίου στ».

Εικόνα της Παναγίας: «Δέησις τοῦ τιμιωτάτου κὺρ / Εὐθυμίου τοῦ Μακαρίτου παπᾶ/ Ἀναστασίου ἐκ ζιμιάτζη».

Εικόνα του Χριστού: «Δέησις τού Δούλου τοῦ Θεοῦ Ἀνδρέα / ἀθανασίου ἄπο Λιάμποβον,/ κ: διά χειρὸς Γεωργίου και Ζήση ἐκ σελίτζης».

Εικόνα του Προδρόμου: «+ Δέησης του Δούλου τοῦ Θεοῦ / ΘεοΔώρου ἰερέως ἀπω χω/ρήων Γκωπλᾶροι».

Εικόνα των τριών Ιεραρχών: «ΔΕΗΣΙΣ ΤΩΝ ΔΟΥΛΩΝ ΤΟΥ ΘΕΟΥ / ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΙΕΡΕΩΣ / ἐκ τῆς Χώρας Παρασκεβῆς».

Το έτος 1995 έγιναν εργασίες μόνο στο 1/3 των κτισμάτων και η δαπάνη ήταν 140.000.000 δρχ. από δαπάνη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ημαθίας.

Πάρα πολλοί πιστοί, από τις γύρω κυρίως περιοχές, ανεβαίνουν συχνά στο μοναστήρι για να προσκυνήσουν, αλλά και για να μαζέψουν τσάι και φλαμούρι (τίλιο). Η βλάστηση στην περιοχή γύρω από τη μονή είναι πλούσια και ο χώρος σου δίνει μία αίσθηση γαλήνης και σιγουριάς. Οι κάτοικοι του Ν. Γρεβενών θα πρέπει να δραστηριοποιηθούν έτσι ώστε η φήμη του μοναστηριού να ξεπεράσει τα όρια του νομού. Πραγματικά αξίζει τον κόπο και το χρόνο να επισκεφθεί κάποιος τη μονή της Ευαγγελίστριας. Η φύση και η θέα από εκεί πάνω θα τον ανταμείψει πλουσιοπάροχα. Επιπλέον, είναι αναγκαίο να αναφέρω ότι τα τελευταία χρόνια έγινε προσπάθεια αναστήλωσης των κτισμάτων γύρω από το ναό, αλλά θα πρέπει να συνεχιστεί μέσω των αρμόδιων φορέων (Υπουργείο - Περιφέρεια), ώστε σύντομα όλη η περιοχή να χορτάσει τη θέα που παρέχει το μοναστήρι, αλλά και να μπορεί να προσεύχεται στη μητέρα όλων μας, την Παναγία.

Ευαγγελισμός Παναγίας Μπουνάσιας

Ο ερχομός της Αδελφότητας (2015) στο μοναστήρι του Οσίου Νικάνορα (Ζάβορδα) έφερε και το χαρμόσυνο νέο για το μοναστήρι της Ευαγγελίστριας και όλους μας, διότι ανευρέθη στο σκευοφυλάκιο της μονής (Οσίου Νικάνορα), μαζί με άλλα κειμήλια, η θαυματουργή εικόνα του Ευαγγελισμού της Παναγίας Μπουνάσιας που αναφέρεται παραπάνω. Η θαυματουργή εικόνα παρελήφθη το έτος 1954 από την Μητρόπολη των Γρεβενών και έκτοτε δεν γνωρίζαμε πού βρίσκεται. Σε συζητήσεις με ηλικιωμένους της Παλιουριάς εδώ και χρόνια δεν ήξεραν που βρίσκεται αυτό το κειμήλιο και ο καθένας είχε την άποψή του. Ένας παπάς την πήρε, την έβαλε σε ένα τορβά και την πήγε στη Μητρόπολη μαζί με άλλες εικόνες !!. Αυτό που έλεγαν όμως όλοι τους είναι ότι η εικόνα είναι ασημένια, διαστάσεων 40 Χ 30 εκ. περίπου και σε κάθε δύσκολη στιγμή ζητούσαν την βοήθειά της όλα τα χωριά της Φιλουριάς. 

Από το αδιέξοδο μας έβγαλε η Αδελφότητα της Ζάβορδας, νέοι πνευματικοί πατέρες που ενδιαφέρθηκαν αμέσως για την ιστορία των θρησκευτικών μνημείων της περιοχής. Μετά την έλευση της αδελφότητας ο ηγούμενος της μονής με αντιπροσωπεία, όταν γιορτάζει το μοναστήρι και όχι μόνο κάνουν λειτουργία έχοντας μαζί τους και την παραπάνω εικόνα για προσκύνηση.

Το Νοέμβριο 2016 ολοκληρώθηκε η ασφαλτόστρωση του δρόμου και γίνεται με ασφάλεια η προσέλευση των πιστών με οχήματα.

Ακολουθούν επιπλέον ενθυμήσεις και επιγραφές:

1601/1602-4-7-1609

+έτελειώθη τώ παρών βυβλήον είς του

Ιουλίου μηνος είς τέσσερις. Διά

Χειρός έμού του ταπεινού, και ά-

Μαρτωλού, γαλακτίου ίερο(μονάχου).

Έπη έτους ζριθ΄

Όταν ύρθα είς το μοναστήριον να γένω κά-

Λώγερος έπη ζρθ΄.Παναγία μπουνάσία

***

Η ενθύμηση αυτή είναι γραμμένη στο φ. 190 ενός χειρόγραφου θεοτοκαρίου, το οποίο ανήκε στο μοναστήρι της Μπουνάσιας και βρίσκεται από χρόνια, στη βιβλιοθήκη της Ολυμπιώτισσας, στην Ελασσόνα. Αποτελείται από 25 οχτάφυλλα φυλλάδια. Ο κωδικογράφος Γαλάκτιος έγινε καλόγερος στη Μπουνάσια το έτος 1601/1602 (ζρθ΄). Από αυτό προκύπτει ότι το μοναστήρι υπήρχε τον 16^ο αιώνα.

///

1720

Ετουτο το βηβληον ηνη της Πονάσιας, οπιος να το αποξηνοση να εχη την καταραν της παναγηας κε τον πατερον …. εγο ο παπαεφθήμησ.

***

Η αχρονολόγητη αυτή ενθύμηση είναι γραμμένη στο έντυπο βιβλίο του Εφραίμ του Σύρου, Λόγοι και Παραινέσεις … και μερικοί βίοι Αγίων τινών. (1720), το οποίο ανήκε στο μοναστήρι της Μπουνάσιας και βρίσκεται, από χρόνια, στη βιβλιοθήκη της  Ολυμπιώτισσας (Αχ. Λαζάρου)

///

1766

Ετούτο τω τηπηκό εινε της παναγήας ηποωνομαζομενης μπονασιας, ωποιος του αποξηνοση να εχη την καταρα της παναγηας κε παντον τον αγηον κε τον αφορισμον τον τιη΄πατερων.1766.

***

Η ενθύμηση αυτή ήταν γραμμένη  σε ένα, χαμένο πια, έντυπο τυπικό (1643) του μοναστηριού της Μπουνάσιας  (Λιόλιος)

///

1775

Ξ Ι ΕΟΡΤΗ

ΘΑΜΑCΗ 1775

***

Η Επιγραφή αυτή είναι σκαλισμένη στη μαρμάρινη πλάκα της αγίας τράπεζας, στο καθολικό του μοναστηριού της Μπουνάσιας. Ίσως το 1775, του αγίου Αθανασίου έγινε κάποια ανακαίνιση του καθολικού και σκαλίσθηκε η επιγραφή για ανάμνηση. (Σπανός)

///

18-3-1779

Ο παπα-βλάσιος απέθανε 1779 Μαρτίου 18

***

Η ενθύμηση αυτή είταν γραμμένη σε ένα, χαμένο πια, έντυπο πεντηκοστάριο (1681) του μοναστηριού της Μπουνάσας, στην οποία μόναζε ο Βλάσιος.

///

1797

Δέησις Εφρέμ ιερομονάχου Έτος 1797

***

Η επιγραφή αυτή ήταν γραμμένη στη φορητή εικόνα του οσίου Νικάνορα, η οποία υπήρχε, παλαιότερα, στο μοναστήρι της Μπουνάσιας.

///

1800

ΔΕΗΣΙΣ ΤΟΥ ΔΟΥΛΟΥ

ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ

ΕΤΟΣ 1800

***

Η επιγραφή αυτή ήταν γραμμένη σε μία φορητή εικόνα τους Κοίμησης τους Θεοτόκου, την οποία είδαμε το 1970, στο εσωτερικό του υπέρυθρου του καθολικού τους Μπουνάσιας (Στέφ. Δαλαμπύρας, Σπανός)

///

14-5-1810

ΙC ΧC

Εν έτει ΝΙ ΚΑ 1810

Αωί Μαίω

Cυνδρομή των εν Ιερομονά

χοις Χριστοφόρου Καθηγουμένου, και

Ανθίμου πνευματικού τους τους

Παρρησία τους Ιεράς Μονής τους επ’ ονόματι του Ευαγγελισμού τους υπεραγίας Δεσποίνης ημών Θεοτόκου και Αειπαρθένου Μαρίας τους επονομαζομένης / μπονάσιας κειμένης πλησίον τους Κώμης Δισικάτας και σμιάτζης / προθυμήθητε και συνδράμετε εν Χριστώ ημών / Αγαπητοί αδελφοί καταγράφοντες τα ονόματά /τους εν τη παρρησία, προθέσει-τε και σαραντα/λείτουργα, ίνα μνημονεύησθε διηνεκώς παρά των Ιε/ρουργούντων τους σωτηρίανψυχικήν και σωματι/κήν και μνημόσυνόον-τους αιώνιον, και επίδο/τε τελουσία χειρί ταύτη τη ιερά Θεοτόκου τους / μόνης προστασίας ημών και μεσιτίας τους τον ποιη/τους έξοιτε παρρησίν ενώπιον του φοβερού και /αδεκάστου Κριτού Χριστού του Θεού, και καταγ΄ρα/ψη εν βίβλω ζωής πάντας υμάς, και είθε όλους / τους χριστωνύμους, Καμέ τον υπέρ πάντας /Αμαρτωλόν εν ιερεύσιν Αθανάσιον.

Ιεράς Μονής, παρ’ ευτελούς Αθανασίου ιεροδιδασκάλου του εκ Κλεινοβού:

***

Το κείμενο αυτό της παρρησίας ήταν γραμμένο σε μία φυλλάδα, την οποία φύλαγαν οι μοναχοί στην προσκομιδή, απ’ όπου διάβαζαν, στη θεία Λειτουργία τα ονόματα των αφιερωτών.

Τη συνέταξε ο δάσκαλος Αθανάσιος, από τον Κλεινό της Καλαμπάκας, λίγα χρόνια πριν γίνει η ανακαίνιση του καθολικού του μοναστηριού της Μπουνάσιας. Στις παρρησίες έγραφαν τα ονόματα αφιερωτών, που πρόσφεραν κάτι στους ναούς και στα μοναστήρια, κυρίως με την ευκαιρία της ανακαίνισής τους.

15-5-1812

1812.Χιονίζει τους δέκα πέντε του Μαΐου και γίνηκε μεγάλη ακρίβεια. Το σιτάρι κλείσθηκε 13 γρόσια.

***

Η ενθύμηση αυτή ήταν γραμμένη σε ένα, χαμένο πια, ακέφαλο έντυπο μηναίο του Μάη του μοναστηριού της Μπουνάσιας. Κάνει λόγο για την κακοκαιρία του Μάη του 1812 και για τη μεγάλη ακρίβεια, εξαιτίας της οποίας το σιτάρι συμφωνήθηκε (κλείσθηκε) να πωληθεί μετά τα αλώνια για 13 γρόσια την οκά (Λιόλιος, Ζησόπουλος)

///

22-10-1812

1812 οκτωβρίου: ημέρα γ΄: ήλθομεν ημείς οι ιεροδιάκονοι του Αγίου Σταγών ενταύθα εις χωρίον Άγιον Γεώργιον ως κεκλημένοι, αφ’ ου δηλαδή εμίσθωσεν ο άγιος ημών δεσπότης εκ της μπουν άσιας. Του αγίου Σταγών ιεροδιάκονοι Νεόφυτος και Καλλίνικος.

***

Η ενθύμηση αυτή ήταν γραμμένη σε ένα, χαμένο πια από χρόνια, έντυπο μηναίο, το οποίο το 1952 υπήρχε στο ξωκλήσι Άγιοι Ανάργυροι στο Μέλοβο. Από την ενθύμηση πληροφορούμαστε ότι το μοναστήρι της Μπουνάσιας είχε ιδιοκτησία του (Μετόχι)στο χωριό Αγιώργης, την οποία νοίκιασε ο επίσκοπος των Σταγών, στα 1812. Οι δύο ιεροδιάκονοι πήγαν στον Αγιώργη για να επισημοποιήσουν την εκμίσθωση του κτήματος (Λιόλιος).

///

1813

+ Το ήερόν ευβαγγέληον, ήνε από το μοναστήριον

Τη αγιας, μεταμορφόσηος ηπονομαζόμενον

Καρέας κι εδέθι ηστο μοναστίριον. Της πο

νάσηας. Δια χηρός. Καμού. Χαραλά

μπου. Ιερόμονάχου

***

Η ενθύμηση αυτή είναι γραμμένη στο έντυπο ευαγγέλιο. Μας πληροφορεί ότι στο μοναστήρι της Μπουνάσιας υπήρχε ένα βιβλιοδετικό εργαστήρι. Ο ιερομόναχος Χαράλαμπος βιβλιοδέτησε το ευαγγέλιο του μοναστηριού της Παλιοκαρυάς, σε κάποια επίσκεψή του εκεί. (Τάκης Θεοδωράκης)

///

 

1816;

Τίνος βίβλος εί;  Και τις εις χείρας σέχει; Χριστοφόρ ιμί, αυτός δ’ εις χείρας μέχει.

Και τόδε προς τοις άλλοις του Χριστοφόρου μοναχού.

***

Οι δύο αυτές ενθυμήσεις (κτητορικά σημειώματα) είναι γραμένες στο έντυπο βιβλίο του Δημ. Δάβαρη, Σύντομος ιερά Ιστορία της Εκκλησίας της Παλαιάς και Νέας Διαθήκης (1800). Ανήκε στο μοναστήρι της Μπουνάσιας και βρίσκεται, από χρόνια, στη βιβλιοθήκη της Ολυμπιώτισσας. Ο Χριστόφορος υπήρξε ηγούμενος της Μπουνάσιας το 1817. Επομένως τις ενθυμήσεις αυτές τις έγραψε πριν το 1817, όταν ήταν μοναχός. (Αχ. Λαζάρου).

///

15-1-1817

Εδέθη το παρόν μηναίον διά χειρός Πολυκάρπου Ιερομονάχου Μπουνασιώτου, 1817 Ιανουάριος 15.

***

Η ενθύμηση αυτή ήταν γραμμένη σε ένα, χαμένο πια, έντυπο μηναίο του Σεπτέμβρη (1771). Επιβεβαιώνει την ύπαρξη του βιβλιοδετικού εργαστηρίου της Μπουνάσιας. (Λιόλιος, Ζησόπουλος)

///

5-6-1817

Είληφαν πέρας άι παρούσαι αύται πέντε

Έικόνα. ηΓουμενεύοντος μέν του πανοσιωτάτου

Κύρ Χριστφόρου. 1817: Ιουνίου: 5:

Δέησις των Δούλων του θεού Δήμου, Κώστα, και Ιωάννου.

***

Επιγραφή αυτή είναι γραμμένη σε μία εικόνα του τέμπλου, στο καθολικό της Μπουνάσας, με τον ευαγγελισμό της Θεοτόκου.

5.6.1817

Παρθενίου Ιερ(ο)

Διακόνου 1817

***

Η επιγραφή αυτή ήταν γραμμένη σε μία φορητή εικόνα της Θεοτόκου, που βρισκόταν στο καθολικό της Μπουνάσιας. Τη δώρισε ο ιεροδιάκονος  Παρθένιος. Το 1972 δεν την είδαμε στη Μπουνάσια. (Δαλαμπύρας, Σπανός)

///

1817

1817 ή Πανούκλα

***

Η επιγραφή αυτή ήταν γραμμένη στη φορητή εικόνα των αγίων Χαράλαμπου και Νικάνορα, την οποία είδαμε το 1972 σε ένα προσκυνητάρι του καθολικού της Μπουνάσιας. Κάνει λόγο για την πανούκλα, η οποία έπληξε τη Βόρεια Θεσσαλία το 1813. Στην περιοχή μας, καθώς φαίνεται από την επιγραφή της εικόνας, δεν είχε εξαληφθεί μέχρι το 1817.

///

1817

ΕΦΡΑΙΜ   ΙΕΡ. 1817

***

 Η επιγραφή αυτή είναι γραμμένη στην εικόνα των αγίων Αναργύρων, Κοσμά και Δαμιανού, που βρίσκεται (1991) στο νάρθηκα του καθολικού της Μπουνάσιας. (Δαλαμπύρας, Σπανός)

///

1817

ΧΑΡ.  ΙΕΡ. 1817

***

Η επιγραφή αυτή (Χαραλάμπους Ιερομονάχου 1817) είναι σκαλισμένη στην εξωτερική πλευρά του αριστερού βραχίονα του δεσποτικού θρόνου, στο καθολικό της Μπουνάσιας (Δαλαμπύρας).

///

1817

Δέησις Αρσενίου μοναχού 1817. Αδελφοί διό εξήλθετε, αγωνίσασθε και της εαυτών σωτηρίας μη αμελήσητε. Τούτο το βρέφος ουρανόν και γήν εστερέωσε.

***

Η επιγραφή αυτή ήταν γραμμένη σε μία, χαμένη πια, φορητή εικόνα του αγίου Χαραλάμπου, που υπήρχε παλιότερα στο καθολικό της Μπουνάσιας. Ο Αρσένιος δώρισε και την εικόνα των αγίων Αρσενίου και Ιωάννη. (Λιόλιος)

///

1817

Δέησις Παρθενίου ιεροδιακόνου 1817

***

Η επιγραφή αυτή ήταν γραμμένη σε μία, χαμένη πια, φορητή εικόνα των αγίων Αναργύρων, που υπήρχε παλιότερα στο καθολικό της Μπουνάσιας. (Λιόλιος)

///

5-6-1817

Δέησις του δούλου του Θεού ανδρέα

Άθανασίου άπό Λιάμποβον

Δια χειρός Γεωργίου και Ζήση

Έκ Σελίτζης

***

Η επιγραφή αυτή είναι γραμμένη στη φορητή εικόνα του Χριστού, στο τέμπλο του καθολικού της Μπουνάσας. Τη δώρισε στη Μπουνάσια ο Ανδρέας Αθανασίου από το Λάμποβο της Βόρειας Ηπείρου.

///

1817

ΧΑΡ.   ΙΕΡ.

***

Η επιγραφή αυτή ήταν χαραγμένη στην εξωτερική πλευρά του βραχίονα ενός στασιδίου, στο τέλος του αριστερού χορού του καθολικού της Μπουνάσιας. Ο ιερομόναχος Χαράλαμπος έβαλε τα έξοδα, όπως και ο συμμοναστής του Εφραίμ, για την κατασκευή αυτού του στασιδίου. Στη διάρκεια της λειτουργίας, προφανώς, στέκονταν σ’ αυτά τα στασίδια. Καθώς το στασίδι του Εφραίμ έγινε το 1817, συμπεραίνουμε  ότι και του Χαράλαμπου είναι της ίδιας χρονιάς.

///

1817

Δέησις τού τιμιωτάτου κυρ

Δυμητρίου του μακαρίτου παπά

αναστασίου εκ ζημιάτζη

***

Η επιγραφή αυτή είναι γραμμένη στην εικόνα Παναγίας, που είδαμε στις 17-8-1991, στο τέμπλο του καθολικού της Μπουνάσιας.

///

1817

ΔΕΗΣΙΣ ΤΩΝ ΔΟΥΛΩΝ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΙΕΡΕΩΣ

Εκ της χώρας Παρασκ(ε)βής

***

Η επιγραφή αυτή είναι χαραγμένη στην εικόνα των Τριών Ιεραρχών, στο τέμπλο του καθολικού της Μπουνάσιας. Τη δώρησαν, μάλλον το 1817, δύο Παρασκευίτες: ο Γεώργιος και ο παπα-Νικόλας. (Ζησόπουλος).

///

1817

Δέησις του Δούλου του Θεού

ΘεωΔώρου ιερέως απω χω

ρήων Γκωπλάρι

***

Η επιγραφή αυτή είναι γραμμένη στην εικόνα του Προδρόμου, που είδαμε στις 17-8-1991, στο τέμπλο του καθολικού της Μπουνάσιας. Είναι μία από τις εικόνες, που ήρθαν στο μοναστήρι στις 5-6-1817.(Ζησόπουλος)

///

1817

ΕΓΕΝΕΤΟ ΥΓΟΥΜΕΝΕΥΟΝΤΟΣ

ΗΓΟΥΜΕΝΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ

***

Η επιγραφή αυτή είναι σκαλισμένη στη δεξιά πλευρά του αναλογίου, που είναι στο δεξιό χορό του καθολικού της Μπουνάσιας. Ο ιερομόναχος Χαράλαμπος, που είναι γνωστός ως βιβλιοδέτης, πρέπει να ανέλαβε την ηγουμενία μετά το θάνατο του ηγούμενου Χριστοφόρου. Συνεπώς, η επιγραφή πρέπει να είναι του τέλους του 1817 ή των αρχών του 1818.

///

1830

1830 Σκοτώθηκε το παιδί του Βεληγεώργη

***

Η ενθύμηση αυτή ήταν γραμμένη σε ένα, χαμένο πια, έντυπο Θεοτοκάριο (1772) του μοναστηριού της Μπουνάσιας (Ζησόπουλος)

///

1.5.1845

Εκ των Δημητρίου Ιωαν. Παπαθυρά. Ήδη δε έκ των του Δαμασκηνού Ιεροδιακόνου μπουνασιώτου, 1845: μαϊου α΄.

***

Η ενθύμηση αυτή είναι γραμμένη στο έντυπο βιβλίο του Φραγκίσκου Σοαυίου, Στοιχεία της Λογικής, Μεταφυσικής και Ηθικής …(1804). Ανήκε δτο μοναστήρι της Μπουνάσιας και βρίσκεται, από χρόνια, στη βιβλιοθήκη της Ολυμπιώτισσας. (Αχ. Λαζάρου)

///

17-7-1850

Ο ΠΑΡΩΝ ΚΟΥΜΠΕΣ ΙΣΤΟΡΗΘΗ ΜΕΧΡΙ ΤΩΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΩΝ ΔΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ ΚΑΙ ΔΑΠΑΝΗΣ ΤΟΥ ΠΑΝΙΕΡΩΤΑΤΟΥ ΚΑΘΗΓΟΥΜΕΝΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΤΡΥΦΩΝΟΣ

1850 ΙΟΥΛΙΟΥ 17.

ΧΕΙΡ. ΙΩ(ΑΝΝΟΥ) ΖΩΓΡΑΦΟΥ. ΤΖΟΥΡΧΛΙ.

***

Η επιγραφή αυτή είναι γραμμένη σε ένα παραλληλόγραμμο, αμέσως κάτω από το ευαγγελικό χωρίο του τρούλου, του καθολικού της Μπουνάσιας. Ο αγιογράφος Τζουρχλής ήταν  από το χωριό Τζουρχλί, σήμερα Άγιος Γεώργιος των Γρεβενών. Ο ίδιος αγιογράφησε όλον τον ναό Άγ. Δημήτριος του Γηλόφου.

///

-8-1850

Εδέθησαν τα παρόντα μηνιαία από χωρίον Άγιον Γεώργιον έν τη Ιερά και Σεβασμία Μονή του Ευαγγελισμού τη έπονομαζομένη Μπουνάσια διά χειρός του πανοσιωτάτου έν Ϊερομονάχοις και πνευματικού πατρός Χαραλάμπους του έκ της αυτής ίεράς μονής τώ 1850. Έν μηνί Αύγούστω.

***

Η ενθύμηση αυτή ήταν γραμμένη σε ένα, χαμένο πια, έντυπο μηνιαίο, το οποίο ανήκε στο ναό Κοίμησης της Θεοτόκου – Άγιος Αθανάσιος  του χωριού Αγιώρης.

///

11-4-1854

1854 κανο θυμηση τον καιρον της επαναστάσεως εις τον καιρόν του Ζιάκα, ήτον 1854 Απριλίου 11, την ημέρα του Πάσχα ηλθεν ό Ζιάκας εις χωρίον δισκάτα.

***

Η ενθύμηση αυτή ήταν γραμμένη σε ένα, χαμένο πια, έντυπο μηνιαίο του Απρίλη (1793), το οποίο ανήκε στο μοναστήρι της Μπουνάσιας. Κάνει λόγο για τον ερχομό του Θεοδώρου Ζιάκα στη Δεσκάτη, μετά την έναρξη της Θεσσαλικής επανάστασης του 1854.

///

-7-1859

Έδέθη το παρόν μηνιαίον δια χειρός Γρηγορίουμίερομονάχου Μπουνασιώτου. 1859 κατά μήνα Ίούλιον.

***

Η ενθύμηση αυτή είναι γραμμένη σε ένα, χαμένο πια, έντυπο μηνιαίο του Οκτώβρη (1771), το οποίο ανήκε στο μοναστήρι της Μπουνάσιας. Επιβεβαιώνει, για μία ακόμα φορά, την ύπαρξη ενός βιβλιοδετικού εργαστηρίου στη Μπουνάσια.

///

15-12-1860

Τούτο το ίερόν έβαγγέλιον ύπάρχει έκ του χωρίου Παρασκευής καλούμενον και έδέθη διά χειρός Γρηγορίου ίερομονάχου Μπουνασιώτου 1860, δεκεμβρίου 15. Σύ δέ ώ παπά μεμνησόν μου είς την προσκομιδήν.

***

Η ενθύμηση αυτή ήταν γραμμένη σε ένα, χαμένο πια, έντυπο ευαγγέλιο, ακέφαλο, που ανήκε στο ναό Αγιάννης ο Χρυσόστομος του χωριού Παρασκευή. Για άλλη μία φορά  έχουμε εδώ επιβεβαίωση της λειτουργίας του βιβλιοδετικού εργαστηρίου στο μοναστήρι του Μπουνάσιας.

///

19.3.1861

1861

Θύμησι τον καιρόν της μεγάλης πείνας είχε το σι-

Τάρι 31 ή βρίζα 25 το καλαμπόκι 20.

Μαρτίου 19.

Γεωργίου Μητροπολίτου

Αναγνώστης αλληλογράφος γράφω.

***

Η ενθύμηση αυτή ήταν γραμμένη σε ένα, χαμένο πια, ακέφαλο εκκλησιαστικό βιβλίο του μοναστηριού της Μπουνάσιας (Ζησόπουλος)

///

1864

Έτούτο το βιβλίον του Αγίου Κωνσταντίνου και Έλένης, να έχητε την εύχήν. Το έτος 1864.

***

Η ενθύμηση αυτή ήταν γραμμένη σε ένα, χαμένο πιά, έντυπο μηνιαίο του Ιουλίου (1793), του ναού Άγιος Κων/νος. Το 1969 βρισκόταν στο μοναστήρι της Μπουνάσιας

///

16.12.1872

Εις Γάλλος περιηγητής ελθών ενταύθα, τω 1872 Δεκεμβρίου 6, και δεξιωθείς υφ ημών καλώς, άφησε το εξής γράμμα χαριστήριον Γαλλιστί γραμμένον, όπερ μεταφρασθέν, έχει ούτω:

Μηνί Δεκεμβρίω του 1872 έτους κατά την εις Θεσσαλίαν αποστολήν ηξιώθην, εν τω Μοναστηρίω της Βουνάσιας, υπό ονόματι της Ευαγγελιστρίας, της καλλίστης και συμπαθητικωτάτης φιλοξενίας. Ο παπα-Γρηγόριος και ο Αρχιδιάκονος Δαμασκηνός οι της Μονής διευθυνταί κατά την εμήν διάθεσιν το Μοναστήριον μεταχειρίσθησαν, ων ό πρώτος υποδεχθείς περιηγητής εν τούτω  τω Μοναστηρίω, δεν δύναμαι πολύ να τοις ευχαριστήσω δια την τοσούτον αξίαν υποδοχήν των, διότι προηγούμενος πρό πολλών ετών, ουδέποτε είδον μέχρι τούδε τοσαύτην κομψότητα χαρακτήρος και αγαθότητα, διό τοις ευχαριστώ εκ μέσης καρδίας μου. Ο Γκορτζιώκος εκ του Πανεπιστημίου της Γαλλίας. 16 Δεκεμβρίου 1872. Το μοναστήριον θα κείτε ίσως 1034 μέτρα από της επιφανείας της θαλάσσης και δέκα. Εκ του Πριωνίου 1584 μέτρα.

***

Η ενθύμηση αυτή είναι γραμμένη στο έντυπο βιβλίο του Αθανασίου Υψηλάντη Κομνηνού, Εκκλησιαστικών και πολιτικών των εις δώδεκα βιβλίον Η΄, Θ’ και Ι΄  ήτοι μετά την Άλωσιν ….(1870). Ανήκε στο μοναστήρι του Μπουνάσιας και βρίσκεται, από χρόνια, στη βιβλιοθήκη της Ολυμπιώτισσας. (Αχ. Λαζάρου)

///

3-10-1873

Θίμηση τον κερόν ΄ταν ήμαν εγώ ό δημήτριος δούλος του Άγίου Νικολάου, ήταν που το γένημα ιχη γρόσια το στιάρι 25 κε το καλαμπούκι ιχε γρόσια 18 ομοιος κε ι βριζα. 1873 οκτωβρίου 3. Έγό ο μήτρος δάσκαλος γράφω.

***

Η εθνύμηση  αυτή ήταν γραμμένη σε ένα, χαμένο πια, έντυπο μηνιαίο στο Οκτώβρη (1771), ανήκε στο μοναστήρι της Μπουνάσιας.

///

13.11.1876

Το 1876 ή σαρακοστή Νοεμβρίου 13. Σημείωσα ιγώ ο ανάξιος δούλος του θεού διμήτριος από ζημιάτζη. Όταν ήλθεν εις το Μοναστήρι ο Δισπότης Παίσιος κε διμήτριος της υπεραγίας Θεοτόκου της επικαλουμένης Καριάς. Χείρ.  διμητρίου Ζιμιάτζι. 1876 Νοεμβρίου 13 του Αγ. Χρυσοστόμου.

***

Η ενθύμηση αυτή ήταν γραμμένη σε έντυπο και την έγραψε ο δάσκαλος της Παλιουριάς Δημήτριος. (Λιόλιος)

///

9.11.1883

1883 Νοεμβρίου 9

…. διά δαπάνης Γρηγορίου ιερομονάχου έστο εις Βοή<θει>ά του.

***

Η ενθύμιση αυτή είναι γραμμένη σε μία φορητή εικόνα με τον ευαγγελισμό της Θεοτόκου, που είδαμε, στις 17-81991, στο νάρθηκα του καθολικού της Μπουνάσιας. Η αρχή του δευτέρου στίχου είναι δυσανάγνωστη. (Ζησόπουλος)

///

27.2.1891

Και τόδε σύν τοις άλλοις πέφυκε ώδε κτημα της Ι.Μονής Βουνάσιας της επονόματι ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου. 1891 Φ/βρίου 27^η.

***

Η ενθύμηση αυτή είναι γραμμένη στο έντυπο βιβλίο του Άνθιμου Γαζή, Λεξικόν της Ελληνικής Γλώσσης επίτιμον … τόμος Α – Η  (1839). Ανήκε στο μοναστήρι της Μπουνάσιας και βρίσκεται, από χρόνια, στη βιβλιοθήκη της Ολυμπιώτισσας (Αχ. Λαζάρου)

///

Στον προαύλιο χώρο και δίπλα στη βρύση υπάρχει η καμπάνα η οποία μεταφέρθηκε σ' αυτό το σημείο μετά την κατάρρευση του κωδωνοστασίου (άγνωστο πότε). Σ’ αυτήν υπάρχει η εξής επιγραφή: «1908 ΑΡ.979 ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟΝ ΑΔΕΛΦΩΝ ΠΕΚΛΑΡΗ / ΤΣΑΡΑΠΑΝΙΤΩΝ ΙΩΑΝΝΙΝΑ ΤΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ/ ΧΡΗΣΤΑΚΗ ΖΗΣΗ ΚΥΠΡΙΤΖΗ ΕΝ ΓΡΕΒΕΝΑ».

Πώληση περιουσιών της Ι. Μ. Ευαγγελισμού Παναγίας Μπουνάσιας

-Στα τέλη δεκαετίας 1920 το Μοναστήρι του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου στην Παλιουριά, κοινώς Αγιαβαγγελίστριας ή Μπουνάσιας, που είχε δημιουργηθεί στα μέσα του 14^ου αιώνα, φαίνεται ότι παρακμάζει και βρίσκεται σε άσχημη οικονομική κατάσταση. Γι’ αυτό πουλάει περιουσιακά του στοιχεία, με διαχειριστές τους ΟΔΕΠ - ΕΤΕ.

Παραθέτουμε κάποια στοιχεία που αντλήθηκαν από παλιότερη έρευνα σε έγγραφα του Υποθηκοφυλακείου Δεσκάτης.

-Ο Άνθιμος Στεφάνου Γεωργαντάς, αρχιμανδρίτης και ηγούμενος Ιεράς Μονής Μπουνάσιας, πωλεί αντί 36.000δρχ, 38.000m² μετόχι στην Παρασκευή, στον Γεώργιο Ν. Μπρασινίκα-σαγματοποιό. (1928)

-Ο Δημήτριος ή Δαμιανός παπα-Ιωάννου Θεοχάρης, μοναχός Μπουνάσιας, πωλεί έναν αγρό 2 στρεμμάτων στη θέση Μέλοβο/Κουτσιουμάνης - αντί 1.500δρχ - στον Γεώργιο Δημητρίου Θεοχάρη. (1933).

-Ο Άνθιμος Μπουνάσιας πωλεί στον Αναστάσιο Ι. Κοτσίρα έναν αγρό στη θέση Ράτσινο Παρασκευής αντί 10.000 δρχ. (1930).

-Ο Άνθιμος Μπουνάσιας πωλεί στον Γεώργιο Ν. Μπρόβα έναν αγρό στη θέση Σωτήρω ή Ανδρέα Πηγάδι αντί 9.600 δρχ. (1930)

-Ο Ιάκωβος Σαμουήλ Ιωσήφ, Δ/ντής ΕΤΕ Γρεβενών, ΟΔΕΠ-Μετόχι Μπουνάσιας-Ιερά Μονή Νικάνορα, πωλεί έναν αγρό 26 στρ. στη θέση Καρούτι-αντί 51.500δρχ, στον Αντώνιο Γ. Μαργαρίτη, γιατρό Δεσκάτης, κάτοικο Γρεβενών. (1934).

-Ο Ιάκωβος Σαμουήλ Ιωσήφ, Δ/ντής ΕΤΕ Γρεβενών, ΟΔΕΠ-Μετόχι Μπουνάσιας-Ιερά Μονή Νικάνορα, πωλεί έναν αγρό 1,5 στρ. και μία άμπελο 3 στρ. στον Άη Λια-αντί 2.500δρχ- στο Δημήτριο Κ. Ψύρρα. (1934).

-Ο ΟΔΕΠ-Μετόχι Μπουνάσιας δια του Ιάκωβου Σαμουήλ Ιωσήφ, Δ/ντή ΕΤΕ πωλεί στο Δημήτριο Χρ. Κατσιαφλάκα έναν αγρό 6 στρ. στη θέση Μέλοβο.(1934).

-Ο ΟΔΕΠ δια του Ιακώβου Σαμουήλ Ιωσήφ, Δ/ντή ΕΤΕ, πωλεί στον Τριαντάφυλλο Νικ. Κυριαζίδη ένα μυλότοπο στη θέση Σκάλα. (1934)

-Ο Τρ. Ν. Κυριαζίδης πωλεί τον υδρόμυλο στον Πολυχρόνη Παύλου Ιωαννίδη-γεωργό από Κιβωτό αντί 4.000 δρχ.(1935).

-Ο Πολυχρόνης Παύλου Ιωαννίδης τον πωλεί (υδρόμυλο) στον Κωνσταντίνο Ν.  Κυριαζίδη αντί 3.000 δρχ.  (1936).

- Ο ΟΔΕΠ δια του Ιακώβου Σαμουήλ Ιωσήφ, Δ/ντή ΕΤΕ, πωλεί στο Νικόλαο Γ. Κουζούμη έναν αγρό 9 στρ. στη θέση Λάκκα Κότσαρη.(1935).

-Ο Τηλέμαχος Ν. Κεσσανλής, Δ/ντής ΕΤΕ, ΟΔΕΠ-Μετόχι Μπουνάσιας-Ιερά Μονή Αγίου Νικάνορα, πωλεί αγρό ½ στρ στη θέση Αλάφα, στο Γεώργιο Χρ. Μαργαρίτη-ωρολογοποιό Γρεβενών, πληρεξούσιο Δ.Κ.Ψύρρα.(1936).

-Ο Τηλέμαχος Ν. Κεσσανλής, Δ/ντής ΕΤΕ, ΟΔΕΠ-Μετόχι Μπουνάσιας-Ιερά Μονή Αγίου Νικάνορα, πωλεί μία οικία με τα σχετικά στη Δεσκάτη-αντί 21.000δρχ- στον Αντώνιο Ι. Κομμάτα.(1936).

-Ο Τηλέμαχος Ν. Κεσσανλής, Δ/ντής ΕΤΕ, ΟΔΕΠ-Μετόχι Μπουνάσιας-Ιερά Μονή Αγίου Νικάνορα, πωλεί –αντί 23.800 δρχ.-στο Γεώργιο Χρ. Μαργαρίτη-πληρεξούσιο Δημητρίου Κ. Ψύρρα:

1)αγρόν 25 στρ., Παλιουριά, κορυφή όρους Μπουνάσια-Κρυφοκάλυβα.

2)αγρόν 27 στρ, Μπαψιμικά,Παρασκευή.

3)αγρόν 4,2στρ. σε Πετράκη Παρασκευής.

4)αγρόν 3στρ. σε Κούτρα Παρασκευής.

5)αγρόν 3στρ. σε Αγία Παρασκευή (44 καταλόγου).

6)αγρόν 1,5 στρ. σε Ασπρόχωμα Δεσκάτης(48 καταλόγου).

7)αγρόν 8 στρ. σε Καλύβα Τράμπα(50 καταλόγου)

8)αγρόν 1,5 στρ σε Αμπέλια(51 καταλόγου). (1937).

ΟΔΕΠ: Οργανισμός Διοικήσεως Εκκλησιαστικής και Μοναστηριακής Περιουσίας.

ΕΤΕ: Εθνική Τράπεζα Ελλάδος.

   (Η παραπάνω πληροφορία είναι από έρευνα στο Υποθηκοφυλακείο Δεσκάτης ο κ. Γαλάνης Δημήτριος).

Επίσης ο κ. Κώστας Σπανός αναφέρει: «Αναδιφώντας, πριν από πολλά χρόνια στο αρχείο του Υποθηκοφυλακείου της Δεσκάτης, εντόπισα  περιουσιακά στοιχεία στης Μονής Μπουνάσιας και τα οποία κατέγραψε. Τα στοιχεία αυτά είναι του έτους 1914, όταν ηγούμενος της Μπουνάσιας ήταν ο Αρχιμανδρίτης Γρηγόριος Καψόπουλος, ο οποίος ανέλαβε την ηγουμενία τον Μάρτιο του 1914».

 Μεταξύ άλλων σημειώνεται η Παλιουριά και η γεωγραφικά όμορη (Αγία) Παρασκευή :

Στο υπ’ αριθ. 9/8.6.1914 συμβόλαιο αναφέρεται ότι η Μονή της Μπουνάσιας είχε ένα λιβάδι στη Σκάλα, στην κτηματική περιοχή της Ζημιάτσης (Παλιουριάς), η έκταση του οποίου ανερχόταν στα 1.000 στρέμματα. Το λιβάδι αυτό περιοριζόταν από τον δρόμο Δεσκάτης – Παλιουριάς, γαίες του χωριού Παρασκευή, γαίες της ίδιας μονής και γαίες του χωριού Σέλισμα (Διασελάκι). Το ετήσιο μίσθωμα του λιβαδίου, για το 1914, ορίσθηκε σε 35 χρυσές τουρκικές λίρες, δηλαδή 798 δραχμές.

Στο υπ’ αριθ. 10/8.6.1914 συμβόλαιο αναφέρεται ότι η Μονή της Μπουνάσιας είχε ένα άλλο λιβάδι στη Μπάρα και Καναβοτόπια, στην κτηματική περιοχή της Παρασκευής. Το λιβάδι αυτό περιοριζόταν από τον Κόκκινο ΄Οχθο και από γαίες του χωριού Αγίου Γεωργίου, των Πετσουγγίων (Δασοχωρίου), κατοίκων της Δεσκάτης (στο Ράτσιανο) και Παρασκευής. Ειδικά με τις γαίες της Παρασκευής τα όρια ήταν στις περιοχές Φασόλια, Γούρνα του Τζουμάκου, δρόμος, Καστρί Κόκκα, Κόκκα Προφήτη Ηλία και Λάκκος Γρεντιές.

Πηγές: Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, Κώστας Σπανός (Θεσσαλικό Ημερολόγιο), Χρήστος Λιόλιος, Ν. Δελιαλής, Β. Τόζιου, Ξ. Σαββοπούλου-Κατσίκη, Μονή Βαρλαάμ Μετεώρων, Β. Νικήτα-Σκαρτάδου.-

-Ακολουθεί φωτογραφικό άλμπουμ.-

Επιμέλεια: Στέργιος Γ. Παλπάνης

Κλικ επάνω στην εικόνα και ανοίγει το άλμπουμ