-Στις παραμονές της έκρηξης του Α΄ Βαλκανικού πολέμου η δύναμη των Τούρκων στη Δεσκάτη είχε μειωθεί πολύ, διότι είχαν ρίξει όλο το βάρος των δυνάμεών τους στο Σαραντάπορο. Εδώ άφησαν ένα μικρό στρατιωτικό τμήμα, το οποίο υπερασπιζόταν την περιοχή σε δύο οχυρωμένα μέρη. Το ένα ήταν στο Ράτσιανο, στον αυχένα του Τρέτιμου από το Σταυρό και πάνω και το άλλο στον Άι-Λιά, στα αριστερά και ↴↴↴δεξιά του παλιού δρόμου Δεσκάτη - Δασοχώρι. Στα σημεία αυτά είχαν ανοίξει ορύγματα και είχαν εγκαταστήσει τα πυροβόλα τους.
-Στις 4-10-1912, οι Έλληνες του φυλακίου της Ασπροκλησιάς έστειλαν στη Δεσκάτη το βοσκό Χρήστο Πετσούλα για να συλλέξει πληροφορίες σχετικά με τη δύναμη και τα πολεμοφόδια των Τούρκων. Αυτός συνάντησε τον έμπορο Γιώργο Πετσούλα, που είχε γνωριμίες με Τούρκους αξιωματικούς, πελάτες του. Από αυτόν έμαθε ότι η δύναμη των Τούρκων ανερχόταν σε τρία τάγματα και σε μία πυροβολαρχία και ότι τα πυρομαχικά τους τα είχαν σε μία αποθήκη, στους στρατώνες τους και στο νάρθηκα του Αγίου Κωνσταντίνου.
-Σύμφωνα με το σχέδιο δράσης του ελληνικού στρατού, για την περιοχή της Δεσκάτης έπρεπε να κατευθυνθεί το απόσπασμα των ευζώνων του συνταγματάρχη Στέφανου Γεννάδη. Αυτό βρισκόταν στη Φαρκαδόνα και αποτελούνταν από δύο τάγματα (1ο και 4ο) και από μία διμοιρία δύο ελαφρών πολυβόλων.
-Οι εύζωνες έφτασαν στο Γήλοφο στις 2.30΄μετά τα μεσάνυχτα της 6ης του Οκτωβρίου. Τα χαράματα έγιναν οι πρώτες αψιμαχίες. Οι Τούρκοι ξαφνιασμένοι υποχώρησαν προς το Δασοχώρι και από κει για τη Δεσκάτη. Στις 7.15΄το πρωί οι εύζωνες άφησαν το Γήλοφο, ελεύθερον πια , και κατευθύνθηκαν προς τη Δεσκάτη με πυκνή ομίχλη.
-Παράλληλα με το απόσπασμα του Γεννάδη έπρεπε να κινηθεί προς τη Δεσκάτη και η ταξιαρχία του ιππικού, η οποία βρισκόταν στο Πραιτώρι της Ελασσόνας. Η δύναμη, όμως, αυτή δεν έφτασε στη Δεσκάτη. Άργησε να ξεκινήσει κι όταν έφτασε στη Βαλανίδα θεώρησε επικίνδυνη την προέλαση προς τη Δεσκάτη χωρίς την υποστήριξη του πεζικού. Γι αυτό γύρισε στο Κεφαλόβρυσο, όπου στάθμευε η 4η Μεραρχία, στέλνοντας μόνο ένα ουλαμό αναγνωρίσεως στη Δεσκάτη, όπου έφτασε ανενόχλητος και έδρασε μεμονωμένα.
-Επειδή οι οχυρώσεις των Τούρκων ήταν στο Ράτσιανο και στον Αϊ-Λιά, οι εύζωνες χωρίστηκαν σε δύο τμήματα. Το ένα, το 1ο τάγμα με Διοικητή τον Αντισυνταγματάρχη Ιωάννη Καμπούρη, από την Αμαλιάπολη του Αλμυρού, τράβηξε για Ράτσιανο και το άλλο, το 4ο τάγμα, προς τον Αϊ -Λιά.
-Στον Αϊ-Λιά οι Τούρκοι ήταν οχυρωμένοι στην κορυφή του λόφου απ' όπου μπορούσαν εύκολα να βομβαρδίζουν τους ευζώνους, οι οποίοι ανέβαιναν με δυσκολία τον ανήφορο. Είχαν άφθονα πυρομαχικά και έριχναν αλύπητα. Γι αυτό ο αγώνας συνεχίστηκε με αμείωτη ένταση έως το απόγευμα. Στην αρχή οι εύζωνες είχαν καταφέρει να βγάλουν έξω από τα ορύγματα μερικούς Τούρκους. Ο συνεχής, όμως βομβαρδισμός, με βλήματα κάθε μεγέθους τους ανάγκασε να γυρίσουν πίσω.
-Για μία στιγμή φάνηκε πως οι Τούρκοι είχαν υπεροχή και ήταν αμετακίνητοι από τις θέσεις τους. Τότε οι εύζωνες αποφάσισαν να συρθούν μέχρι την κορυφή του Αϊ-Λιά, για μία ξαφνική έφοδο με τη λόγχη στο όπλο. Όταν έφτασαν στα ορύγματα των Τούρκων, ενώ οι άλλοι τουφεκούσαν για παραπλάνηση, τους αιφνιδίασαν. Αμέσως η μάχη γενικεύτηκε και οι Τούρκοι βρέθηκαν σε δύσκολη θέση. Έτσι, αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν προς τη Δεσκάτη. Κατά τη διάρκεια της μάχης τραυματίστηκαν δύο Αξιωματικοί, δύο Λοχίες, ένας Δεκανέας και 13 εύζωνες και σκοτώθηκαν ο Λοχαγός Δημοσθένης. Μανουσάκης και ένας Δεκανέας.
-Μετά την υποχώρηση των Τούρκων προς τη Δεσκάτη, το 4ο Τάγμα ανέβηκε στον Τρέτιμο για να βοηθήσει το 1ο Τάγμνα, το οποίο μαχόταν ακόμα στο Ράτσιανο. Οι άντρες του τάγματος αυτού πολεμούσαν στη βροχή, η οποία δυσκόλευε τα πράγματα. Όταν αντελήφθησαν τον ερχομό του 4ου τάγματος προέλασαν κανονικώς και ανάγκασαν τους Τούρκους να βγουν από τα ορύγματα και στη συνέχεια να τραπούν σε φυγή προς το βουνό.
-Στη συνέχεια ο 2ος λόχος του 1ου τάγματος κατέλαβε τη Δεσκάτη τα ξημερώματα της 7ης Οκτωβρίου 1912. Μετά ο λόχος αυτός εγκατέστησε προφυλακές στον αυχένα του Τρέτιμου, πάνω από το Σταυρό και ο 1ος λόχος δεξιότερα, στον Κάτω Σταυρό, απ' όπου περνάει ο δρόμος για την Παρασκευή.
-Ο 3ος λόχος του 1ου τάγματος πήγε στην Παρασκευή. Εκεί έδωσε μία δίωρη μάχη με ένα τουρκικό απόσπασμα 100 - 150 ανδρών, το οποίο ερχόταν ως επικουρία στις Τουρκικές δυνάμεις της Δεσκάτης.
-Ο 4ος λόχος του 1ου τάγματος εγκατέστησε προφυλακές στον ΄Αγιο Νικόλαο, στο δρόμο για την Ελάτη. Από κει υποχώρησαν για τα Σέρβια οι Τούρκοι της Δεσκάτης. Δύο από αυτούς, ο Κιρέμ και ο Ζενέλ εφέντες, συνάντησαν στον Άγιο Νικόλαο τον Γιάννη Δάσκαλο, που έφερνε ξύλα με τα ζώα του και τον σκότωσαν.
-Το πρωί της 9ης Οκτωβρίου 1912, όλος ο στρατός, με τον ουλαμό του ιππικού, αναχώρησε για τους Λαζαράδες για να συνεχίσει τη νικηφόρα πορεία του προς την Κοζάνη. Έτσι, έληξε η μακρόχρονη περίοδος της Τουρκοκρατίας στην περιοχή μας (1393 - 1912).
-Ενθουσιασμένοι από τις νίκες του στρατιού μας εικοσιπέντε (25) Δεσκατιώτες της Αμερικής επέστρεψαν και κατατάχθηκαν ως εθελοντές. Πήραν μέρος σε πολλές μάχες στην Ήπειρο, στη Μακεδονία και στη Μικρά Ασία, όπου και σκοτώθηκαν δεκαέξι (16) συνολικά από αυτούς.
Κώστας Σπανός
"Ενθυμήσεις και επιγραφές από την περιοχή της Δεσκάτης"
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου