Το έθιμο του Χάσκα

Το έθιμο του Χάσκα ή της Χάσκας ή ο Χάσκας το επιβάλει η σαρακοστιανή επιταγή που λέει: Με αβγό κλείνει το στόμα το βράδυ της Αποκριάς και με αβγό ανοίγει πάλι το βράδυ της Ανάστασης, υπενθυμίζοντας τη νηστεία που πρέπει να τηρηθεί στο μεσοδιάστημα αυτό. Η Κυριακή της Αποκριάς είναι η τελευταία μέρα που τρώνε κόκκινο κρέας και η εβδομάδα μεταξύ της Κυριακής της Αποκριάς και της Κυριακής της Τυρινής είναι οι μέρες που τρώνε ↴↴↴ ψάρι, τυρί, γάλα και αυγά. 

Σύμφωνα με την παράδοση, την τελευταία ημέρα της Αποκριάς (της Τυρινής) και μετά το τέλος του φαγητού, μικροί και μεγάλοι κατευθύνονται στο σπίτι του γεροντότερου μέλους της οικογένειας (παππού ή μεγαλύτερου θείου) για τα «Σ’χουρημένα». Με την είσοδο στο σπίτι φιλούν τα χέρια όλων των γεροντότερων λέγοντας «Σ’χουρημένα» και αυτοί ανταπαντούν με τη φράση «Σ’χουρημένα, Καλή Σαρακοστή» και δίνουν μικρό χρηματικό ποσό, ιδιαίτερα στους μικρούς που περιμένουν με ανυπομονησία.

Το ίδιο βράδυ γίνεται και το έθιμο του χάσκα, με τον γεροντότερο να κρατεί ένα ξύλινο ραβδί, συνήθως τον πλάστη που κάνουν τις πίτες, του οποίου την μία άκρη κρατάει και στην άλλη δένει σε μία κλωστή ένα βρασμένο και ξεφλουδισμένο αβγό. Τα παιδιά (και όχι μόνο) κάθονται οκλαδόν, με τα χέρια διπλωμένα πίσω στη μέση τους, σε κύκλο γύρω από τον παππού ή τον πατέρα. Αυτός γυρίζει γύρω από τον εαυτό του, κουνώντας σαν εκκρεμές το αβγό μπροστά από τα στόματα των μελών της οικογένειας για τρεις φορές στο στόμα του καθενός και αυτός προσπαθούσε να το πιάσει (χάψει). Αν το έπιανε το έτρωγε. Αν όχι, ο επόμενος και ούτω καθ’ εξής. 

Ήταν πολύ δύσκολο να δαγκώσει κάποιος το αβγό και πολύ διασκεδαστικό αφού τα σχόλια, και τα γέλια δημιουργούσαν κλίμα ευθυμίας. 

Μόλις ολοκληρωθεί η διαδικασία βάζουν φωτιά στην κλωστή και αν καεί ολόκληρη θεωρείται καλό σημάδι, καλός οιωνός, για το σπιτικό. Όποιος καταφέρει να δαγκώσει το αυγό, θα είναι τυχερός.

Κόκοτας ελάλησε ψηλά στον αχυρώνα

Κόκοτας ελάλησε ψηλά στον αχυρώνα.

Ακούτε εσείς οι Χριστιανοί και οι λαδοβαφτισμένοι,

ήρθε η μεγάλη Σαρακοστή και η Καθαρή Δευτέρα.

Πάνουν οι γριές για λάχανα και οι νιές για τσουκνίδια

και τα μικρά κορτσόπουλα πάνουν για ζαχαράκια.

Επιμέλεια: Στέργιος Γ. Παλπάνης