Χρήστος Μπουρονίκος: Οδωνύμια εικαστικής πόλης

Υπερτεσσαρακονταετής, πληθωρική, αδιάλειπτη χρονικά και πολυπρισματική, είναι η καλλιτεχνική πορεία του Χρήστου Μπουρονίκου. Με ποικίλες πολιτισμικές εμπειρίες, εκ του σύνεγγυς γνώστης των παγκόσμιων καλλιτεχνικών ρευμάτων, εν γένει δηλαδή του μοντερνισμού και εν μέρει του σουρεαλισμού και του νεοεξπρεσιονισμού, με πολλές ατομικές και ↴↴↴συλλογικές εκθέσεις, με μια διαδρομή που δεν είναι στατική και μονοσήμαντη αλλά εξελισσόμενη και μεταβαλλόμενη, ο πολυκεντρισμός της δημιουργικότητάς του εκφράζεται με τη ζωγραφική, το σχέδιο, τις εγκαταστάσεις, την performance, τη video art, τη φωτογραφία, το πορτρέτο, το κολάζ και τις σειρές ομοθεματικών εικαστικών έργων.

 Η παρούσα μονογραφία θα προσπαθήσει να χαρτογραφήσει και να αποκωδικοποιήσει πτυχές του έργου του μέσω της αναδρομικής εξέτασής του, δεικνύοντας, πώς συγκεράζονται η νεωτερικότητα στην τεχνοτροπία με την ποικιλία των εκφραστικών μέσων, την πολυεστιακή δημιουργικότητά του, και την, διά των χρωμάτων, σχημάτων και υλικών, οπτική, χωρική και εννοιολογική υπέρβαση της καθημερινότητας και της πραγματικότητας.

 Η πρώτη του έκθεση πραγματοποιείται στην γκαλερί “Ωρα” της Αθήνας το 1984, ενώ την ίδια περίοδο συμμετέχει σε ομαδικές εκθέσεις στο Κόμπε της Ιαπωνίας και στο Βερολίνο, που το 1987 ήταν Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης. Η πρώτη του εγκατάσταση έγινε το 1989 σε υδραγωγείο του Βερολίνου και τιτλοφορείται “Pump”(Αντλία). Στα αξιοσημείωτα της περιόδου, η φιλοτέχνηση προσωπογραφιών του ποιητή Χρήστου Μπράβου, ο οποίος στη συλλογή ” Με των αλόγων τα φαντάσματα” ( “Βραχνός προφήτης”, εκδ. Μελάνι) αφιερώνει στον εικαστικό το ποίημα “Ανατολή”. Παραθέτω τις πρώτες αράδες: ” Μα η μέρα το σκορπά το μυστικό της. Κι είπε ” σκοτάδι ας γίνει, ας γίνει φόβος”. Ακούστηκαν χτυπήματα στην πόρτα. Με των αλόγων τα φαντάσματα περνούσαν οι νεκροί. Σηκώθηκε μια λύπη. Κι όλοι το ΄νιωσαν- ο μάγος είχε φτάσει.(…)”.

Στην Παρασκευή Δεσκάτης, το 1990, σε μια παλιά εκκλησία, πραγματοποιεί την εγκατάσταση “Θυσία” με μανουάλια, άχυρα, ξύλα και βαμμένα υφάσματα. Η εγκατάσταση συνδυάστηκε με performance, όπου συμμετείχαν άνδρες της περιοχής, τα σώματα των οποίων βάφτηκαν χρυσά. Το 1995, στην ίδια ετοιμόρροπη εκκλησία, λαμβάνει χώρα η δράση “Τελευταία λειτουργία”, με κυρίαρχο στοιχείο το τοποθετηθέν στον χώρο του ιερού λάβαρο. Επανερμηνεία του χώρου, χρήση φυσικών στοιχείων της περιοχής, συμμετοχικότητα με έντονο το στοιχείο της σωματικότητας, μυσταγωγία και συνομιλία με τη θρησκευτική παράδοση, συνθέτουν τη σημειολογία των προαναφερθέντων.

 Στις αρχές της δεκαετίας του ΄90 δημιουργεί δύο εγκαταστάσεις στον νομό Γρεβενών: η πρώτη, το “Ρολόι”, στο χαρακτηριστικό τοπόσημο της πρωτεύουσας του νομού προστίθεται ύφασμα, ξύλο και χαλκός. Η δεύτερη, η “Πύλη” στην πλατεία του δημαρχείου Δεσκάτης, με βασικά στοιχεία τους ξύλινους στύλους, το συρματόσχοινο, την πέτρα και τον ελικοειδή μεταλλικό κοχλία. Χρησιμοποιώντας αρχέγονα υλικά, συνδιαλέγεται με το ιστορικό παρελθόν και το αστικό τοπίο, διευρύνοντας τους οπτικούς και συμβολικούς ορίζοντες του θεατή.

Στη δεκαετία του ΄90 επίσης, συμμετέχει με έργα του σε διάφορες ομαδικές εκθέσεις ευρωπαϊκών πόλεων ( Μιλάνο, Σιένα, Βασιλεία ), παράλληλα με τη δημιουργία εγκαταστάσεων στη Θεσσαλονίκη( ” Ο Μυστικός Δείπνος” το 1995 στο Γενί Τζαμί και ” Το κόκκινο δωμάτιο” το 1999 στην γκαλερί “Ζεύξις”). Στα αξιομνημόνευτα της περιόδου, η φιλοτέχνηση της εικαστικής σειράς έργων “Λάβαρα”, και η υλοποίηση της εγκατάστασης μεγάλης κλίμακας “Journey to Universe”.

 Στις αρχές της νέας χιλιετίας συμμετέχει στην Art Athina, στην Expo στο Αννόβερο, στην Cosmopolis στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης και στην έκθεση ” Ελληνες καλλιτέχνες στη Γερμανία, Γερμανοί καλλιτέχνες στην Ελλάδα” της Πινακοθήκης του Δήμου Αθηναίων, ενώ την ίδια περίοδο δημιουργεί την εγκατάσταση ” Πέντε Ηπειροι” στη Δεσκάτη. Το 2006, συνεκθέτει με την Ελλη Χρυσίδου στην γκαλερί Λόλα Νικολάου της Θεσσαλονίκης, ενώ στον ίδιο χώρο, το 2008, γίνεται η ατομική του έκθεση “Work for Sale” ( Εργασία για την πώληση). Ο Μπουρονίκος για την προαναφερόμενη έκθεση αναφέρει: ” Η καινούργια μου δουλειά αποτελεί μια μικροσκοπική επέμβαση στον εσωτερικό μας κόσμο (…) Μέσα από ένα εικαστικό καλειδοσκόπιο αποτυπώνεται η αγωνία και ταυτόχρονα η αδυναμία μας απέναντι στο άγνωστο”.

 Τον Απρίλιο του 2011 στον “Χώρο 18” της Θεσσαλονίκης εγκαινιάζεται η ατομική του έκθεση με τίτλο “Κρατώντας το πιστόλι ανάποδα”, για την οποία ο εικαστικός σημειώνει: “Κρατώντας το πιστόλι ανάποδα, Εικόνα σουρρεαλιστικής προέλευσης. Παιχνίδι με την Τέχνη του παραλόγου.Ορισμός συμπεριφοράς μέσα απ’ τον προσωπικό καθρέφτη.Εργαλείο αμφίσημο, πρώιμου πειρασμού και ώριμης βίας.” Το 2018 εγκαινιάζεται η ατομική του έκθεση “True Stories” στην γκαλερί “7” της Αθήνας, για την οποία ο Μπουρονίκος υπογραμμίζει: ” Η δουλειά μου τα τελευταία χρόνια. Τίποτα παραπάνω από μια προσπάθεια Σύνθεσης-Αποσύνθεσης. Αντίπαλες φόρμες, θραύσματα Μνήμης, σκιαγραφήματα προηγούμενων έργων ανασυνθέτουν το Νέο, καθοδηγούν την εξερεύνηση μιας σύγχρονης εικαστικής γλώσσας.(…) Το πείραμα συνεχίζεται…”.

Το2018 συμμετέχει σε έκθεση στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Κρήτης με τίτλο “Η Ποίηση της Μνήμης”. Το 2019, εξ αφορμής της συμπλήρωσης 50 χρόνων από την προσσελήνωση του διαστημοπλοίου Apollo 11, δημιουργεί το έργο “Ενας Ελληνας στη Σελήνη” στο πλαίσιο ομαδικής έκθεσης στο Πότσνταμ. Την ίδια χρονιά συμμετέχει στην επετειακή θεματική έκθεση “Τόποι Δημιουργίας, αφιέρωμα στο Μέτσοβο”(φωτο). Στα αξιομνημόνευτα της περιόδου, η φιλοτέχνηση ενός μινιμαλιστικού γλυπτού για το μεταπασχαλινό τοπικό δρώμενο της Δεσκάτης, την “Ανδρομάνα”, και η συμμετοχή του σε έκθεση για την ελληνική μετανάστευση στη Φρανκφούρτη. Τον Απρίλιο του 2022 συμμετέχει στην ομαδική έκθεση “Ο Αφρός των ημερών” στην γκαλερί “7” της Αθήνας.

 Η δημιουργία έργων εκτός της ρεαλιστικής πραγματικότητας, οι μη αναπαραστατικοί και ενίοτε ανεικονικοί πίνακες ζωγραφικής, η χρησιμοποίηση φυσικών στοιχείων (πέτρα, ξύλο, χώμα) στις εγκαταστάσεις, η χρήση ευτελών υλικών με την κυριαρχία των ελασμάτων αλουμινίου, οι σειρές έργων άλλοτε επικαιρικών ( Πόλεμος στο Ιράκ) και άλλοτε διαχρονικών ( Λάβαρα), τα συμπαντικά θέματα ( “Journey to Universe”, ” Πέντε Ηπειροι”, ” Ενας Ελληνας στη Σελήνη”), η τυχαιότητα και το στιγμιαίο στην έμπνευση και δημιουργία, η συνύπαρξη αντιθετικών και ετερόκλητων στοιχείων στο ίδιο έργο, συνθέτουν τον μοντερνιστικό ορίζοντα της εικαστικής του αφήγησης.

 Ταλαντούχος και εργασιομανής, υπερβατικός και αντικομφορμιστής, πειραματιστής και τολμητίας, ο Χρήστος Μπουρονίκος μάς προσκαλεί να αισθανθούμε το ορατό και να σκεφτούμε το αφανές μέσω της εξερεύνησης της εικαστικής του πόλης. η οποία μορφοποιείται από τις εν αφθονία φορμαλιστικές, στυλιστικές, τεχνοτροπικές, εννοιολογικές και συμβολιστικές του επιλογές και εκφράζεται μέσα από μία πανδαισία χρωμάτων και μία πανσπερμία υλικών.

 Γιώργος Διαμάντης