Η απελευθέρωση της Παλιουριάς - 10 Οκτωβρίου 1912

Μετά την απελευθέρωση της Δεσκάτης (7-10-1912) από το ανεξάρτητο Απόσπασμα Ευζώνων του Συνταγματάρχη Στέφανου Γεννάδη (1ο και 4ο Τάγματα Ευζώνων), το οποίο είχε αποστολή να δράσει στο άκρο αριστερό της διάταξης της Στρατιάς Θεσσαλίας, παρέμεινε στη Δεσκάτη και την επόμενη (8 Οκτωβρίου 1912).

Η V Μεραρχία κινούμενη, στις 9 Οκτωβρίου 1912, από το χωριό Λουτρό προς τον Αλιάκμονα συνάντησε ↴↴↴σοβαρή εχθρική αντίσταση στο χωριό Λαζαράδες και συνεπλάκη με τον εχθρό, όπου και δόθηκε σφοδρή μάχη. 

Τη διεξαγωγή της μάχης αντιλήφθηκε από τις βροντές των πυροβόλων το Ανεξάρτητο Απόσπασμα Ευζώνων του Συνταγματάρχη Γεννάδη, το οποίο υστέρα από τη νικηφόρα μάχη στη Δεσκάτη, την 9 Οκτωβρίου διέσχισε το βουνό Βουνάσα και έφτασε στην Ελάτη, απέναντι από το μοναστήρι της Ζάβορδας (Οσίου Νικάνορα) και κατευθύνθηκε προς τον Αλιάκμονα για να τον γεφυρώσει. Με δική του πρωτοβουλία έσπευσε και έλαβε μέρος στη μάχη, αφήνοντας δύο Λό­χους του να εργαστούν για την ζεύξη του ποταμού στον πόρο Ζάβορδα. 

Στις 12-10-1912 οι λίγοι αξιωματικοί και άνδρες που βρίσκονταν εκεί όπου θα γινόταν η ζεύξη δεν είχαν συνέλθει από μία δυνατή συγκίνηση. Είχε πνιγεί, μπροστά στα μάτια τους, μαζί με τέσσερις  ιππείς, ο ανθυπίλαρχος Αναστάσιος Κορδής  από το Κιάτο.

Οι Τούρκοι, κατά τη διάρκεια της νύχτας, επωφελούμενοι τη ραγδαία βροχή εγκατέλειψαν τις θέσεις τους και υποχώρησαν ανενόχλητοι προς την Κοζάνη. Στο μεταξύ, η Ταξιαρχία του Ιππικού είχε διατάξει στις 9 Οκτωβρίου μία ίλη της, δυνάμεως 137 ανδρών, να ενεργήσει αναγνώριση προς τα Γρεβενά. Η ίλη αυτή, αφού ανέτρεψε τις μικροαντιστάσεις που συνάντησε από μεμονωμένες ομάδες Τούρκων, στις 10 Οκτωβρίου απελευθέρωσε την Παλιουριά, στις 11 Οκτωβρίου το Καρπερό και έφθασε στις νότιες παρυφές των Γρεβενών (υψώματα της Αγίας Παρασκευής), τις πρώτες βραδινές ώρες της ίδιας ημέρας.
Στις 13 Οκτωβρίου 1912 απελευθερώθηκαν τα Γρεβενά.

Ο διοικητής της ίλης, επιστρέφοντας στην έδρα της Ταξιαρχίας Ιππικού (περιοχή των Σερβίων), πέρασε από τη Μονή του Ζιδανίου και ενημέρωσε τον συνταγματάρχη Γεννάδη για την κατάσταση που επικρατούσε στα Γρεβενά.

Το ξημέρωμα της 13ης Οκτωβρίου το Απόσπασμα Γεννάδη ξεκίνησε από τη Μονή του Ζιδανίου και το βράδυ έφθασε στο Ζημνιάτσι (Παλιουριά), όπου διανυκτέρευσε. Το επόμενο βράδυ διανυκτέρευσε στο Φελί. Εκεί έφθασαν τη νύχτα απεσταλμένοι του μητροπολίτη των Γρεβενών Αιμιλιανού Δάγγουλα και διάφορων προυχόντων της πόλης, οι οποίοι ανέφεραν στον Διοικητή του Αποσπάσματος ότι ο τουρκικός στρατός εγκατέλειψε την πόλη και ότι αυτή ήταν έτοιμη να παραδοθεί στον Ελληνικό Στρατό.  Επιγραμματικά παραθέτω την αναφορά του Αποσπάσματος Ευζώνων Γεννάδη.

«Μεσημβρίαν κατέλαβον πόλιν Γρεβενών αμαχητί, του τουρκικού στρατού αποσυρθέντος εις Λειψίσταν (Νεάπολη) άμα τη αναγγελία της προελάσεως των ημετέρων. Υποδοχή εκ μέρους κατοίκων ανεξαρτήτως θρησκεύματος ενθουσιώδης.

Απόσπασμα Ευζώνων Γεννάδης».

Επιμέλεια: Στέργιος Γ. Παλπάνης